Biografie

Het lot van Samuel Gans, zijn moeder Rachel en zijn zus Sara.

Samuel Gans, geboren op 18 November 1906 in Amsterdam, was een zoon van Meijer Gans en Rachel Gans. Hij was ongehuwd, woonde thuis bij zijn ouders in de 2e Jan Steenstraat 5 III maar vertrok in 1929 naar Wageningen, om vanaf April 1932 weer terug te keren naar Amsterdam en weer bij zijn ouders op het Henriette Ronnerplein 20 I in te trekken. Hij had een ongehuwde tweelingzuster Sara, die naaister was en Samuel was violist van beroep. Op 8 Januari 1942 overleed zijn vader Meijer Gans onverwacht; hij werd op 11 Januari begraven op de Joodse Begraafplaats te Muiderberg.

Op 27 Maart 1943 werden Samuel’s moeder Rachel Gans-Gans en zijn tweelingzus Sara Gans in Westerbork geregistreerd. Vermoedelijk waren zij gearresteerd wegens een overtreding van één van de vele anti-Joodse maatregelen van de Duitsers, waardoor zij in Westerbork in de strafbarak 67 terecht kwamen. Op 30 Maart 1943 werden moeder en dochter op transport gesteld naar Sobibor waar zij bij aankomst op 2 April 1943 onmiddellijk werden vermoord.

Samuel daarentegen was al op 1 October 1942 naar Westerbork afgevoerd en al de volgende dag, op 2 October op transport gesteld naar Auschwitz. Dat transport was het eerste via de spoorlijn vanuit Kamp Westerbork en in totaal werden er met dit transport 1014 personen gedeporteerd. De trein maakte een tussenstop in Kozel, gelegen ± 80 km westelijk van Auschwitz, waar 160 jongens en mannen tussen 15 en 50 jaar werden gedwongen om de trein te verlaten, waaronder óók Samuel Gans. Zij werden allen als dwangarbeiders tewerkgesteld in de omliggende werkkampen van Auschwitz. Zij die in de trein achterbleven, werden verder naar Auschwitz vervoerd om daar te worden vermoord.

Samuel Gans is uiteindelijk als dwangarbeider terecht gekomen in het “Reichs Autobahnlager”Annaberg” in Opper Silezie in Polen. Na de oorlog was wél bekend dat Samuel Gans de Sjoa niet had overleefd, maar niet waar, wanneer en onder welke omstandigheden. Daarom werd op last van het Ministerie van Justitie in de gemeente Amsterdam voor Samuel Gans een overlijdensakte opgemaakt, waarin de plaats en datum van zijn overlijden zijn vastgesteld als op 31 October 1943 in Schoppinitz.

Echter in 2015 is er in Polen onderzoek verricht naar de slachtoffers van o.a. het Reichsautobahnlager Annaberg” in Opper Silezie in Polen, waar meerdere aktes van overlijden zijn gevonden, waaronder ook die van Samuel Gans. Daaruit is gebleken dat hij op 16 December 1942 in het Lager Annaberg om het leven is gekomen. Op de overlijdensakte wordt “longoedeem” als officiële doodsoorzaak vermeld.  (Lungenodem).

Bij de vaststelling van de overlijdensdatum van Samuel Gans wordt echter de officiële Nederlandse datum van 31 October 1943 in Schoppinitz gehandhaafd, de juridische overlijdensdatum en plaats, door het Ministerie van Justitie vastgesteld.

Bronnen o.a. Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Samuel Gans, gezinskaart van Meijer Gans; overlijdensakte Samuel Gans uit Amsterdam A-reg.90-fol.24–nr.132 d.d.13 December 1951; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Samuel Gans, Rachel Gans-Gans en Sara Gans;wikipedia website jodentransporten vanuit Nederland en Edward Haduch, Kedzierzyn-Kozle (Polen), de overlijdensakte van Samuel Gans uit het Bevolkingsregister (Standesamt) Annaberg.

Alle rechten voorbehouden