Artikel

Drie concentratiekampen

Schoorl, Buchenwald, Mauthausen

427 jonge joodse mannen waren op 22 en 23 februari opgepakt. Hen wachtte een reis langs drie concentratiekampen: Schoorl, Buchenwald en Mauthausen. De reis was een lijdensweg. Binnen een paar maanden waren ze allemaal dood.

Nationaal Archief Fotocollectie Anefo Door: Redactie Joods Monument
Alle rechten voorbehouden

Schoorl

Na de razzia werden de 427 mannen in legertrucks naar Polizeiliches Durchgangslager Schoorl in Noord-Holland gebracht. Ze waren er op dat moment de enige gevangenen. Bij aankomst werden ze geslagen met geweerkolven en in looppas lieten de Duitsers hen allerlei taken verrichten. In het kamp werden ze medisch gekeurd en verhoord over hun joodse achtergrond. Vervolgens werden 38 zieke mannen teruggestuurd naar Amsterdam. De rest bleef vier dagen in Schoorl. Op 27 februari werden 389 mannen met de trein van station Alkmaar naar Weimar gestuurd.

Buchenwald

De groep Nederlandse Joden kwam op 28 februari aan in de stad Weimar, na een lange treinreis zonder eten. Vandaar werden ze in looppas voortgedreven, de Ettersberg op, de berg waar kamp Buchenwald op lag. Na drie dagen werden ze tewerkgesteld als barrakkenbouwers. Voor 40 mannen werd de steengroeve aangewezen als werkplaats. Het werk daar was loodzwaar. De mannen gingen snel achteruit, door kou, ondervoeding en mishandeling. Slecht schoeisel zorgde ervoor dat bijna iedereen aan zijn voeten verwond raakte. Op 29 maart moesten ze de hele nacht op appel staan want de bedden waren niet netjes genoeg opgemaakt. 14 mannen kwamen om in april en een aantal meldde zich bij de ziekenbarak, wat juist verboden was. Ze werden weggestuurd of kregen een dodelijke injectie, op bevel van kamparts Hans Eysele. De overigen, 342 man, gingen eind mei naar Mauthausen.

Mauthausen

De mannen kwamen om middernacht in Mauthausen aan. Na het douchen werd 50 man direct naakt het prikkeldraad, dat onder stroom stond, ingejaagd. In Mauthausen was een steengroeve met de beruchte ‘Dodentrap’. Op dag twee werden de Nederlanders daarheen gestuurd. Ze moesten naast de trap door het steengruis naar beneden glijden. Eenmaal beneden aangekomen moesten ze zware stenen terug slepen, 148 treden omhoog. Een enkeling pleegde zelfmoord. Op dag drie dreef men de Nederlandse jongemannen door de poort het kamp uit. Vervolgens werden velen doodgeschoten door de wachtposten op de torens. Veel mannen pleegden toen zelfmoord. Ze sprongen van de hoge rotswand in de steengroeve, soms als groep, hand in hand. Drie maanden na vertrek uit Amsterdam waren ze allen overleden, door uitputting en mishandeling, moord en zelfmoord.

Moordhausen

In het Joodsche Weekblad verschenen overlijdensadvertenties voor de jongens. De boodschap kwam aan: je moest zorgen dat je wegbleef uit Mauthausen. Deportatie naar Mauthausen werd een effectief dreigmiddel voor de Duitsers. Mauthausen kreeg de bijnaam Moordhausen.

Alle rechten voorbehouden

Media bestand