Biografie

Over Sophia Lionni en haar man Mozes Pam.

Diamantslijper Mozes Pam was geboren op 27 Mei 1867 in Amsterdam als een zoon van Albert Pam en Betje Kloot. Hij trouwde op 21 April 1898 in Amsterdam met Sophia Lionni, die op 17 Janari 1869 daar geboren was as een dochter van Levie Lionni en Eva van Praag. Mozes en Sophia kregen één zoon, Leonard Albert Pam, die op 5 Maart 1905 werd geboren, de oorlog heeft overleefd en in 1946 huwde met Leisbeth Hamstra.

Nadat Mozes en Sophia in 1898 getrouwd waren, zijn zij nog zeker een 7-tal keren van adres veranderd. Hun zoon Leonard werd geboren toen zij in de Blasiusstraat 42 woonden. In Mei 1933 kwamen zij in de Noorder Amstellaan 42 I te wonen, waarna alsnog weer verhuizingen volgden naar de Uiterwaardenstraat 142, in Maart 1941 en naar de Hunzestraat 35, waar Sophia Lionni op 6 Maart 1942 is overleden.

Uit een Amsterdams politierapport van 8 October 1942 is gebleken, dat een medebewoonster van de Hunzestraat 35 I zich de dag daarvóór getracht heeft, zich door gasverstikking van het leven te beroven, maar wat mislukt is. Uit het rapport blijkt verder dat het gas van de 1e naar de 2e etage is doorgetrokken, waardoor de hoofdbewoonster van de 2e etage wél is overleden. Mozes Pam als inwoner op die 2e etage, raakte buiten bewustzijn; hij werd gevonden en overgebracht naar het N.I.Z. het Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis. Op 9 November 1942 werd Mozes Pam ondergebracht in Rusthuis Agsteribbe, wat gevestigd was op de Nieuwe Heerengracht 159.

Mozes Pam werd op 8 Februari 1943 met een z.g. ziekentransport vanaf de Panamakade (de Panamakade en Borneokade in De Rietlanden) in Amsterdam afgevoerd naar Westerbork waar hij mogelijk in de ziekenbarak werd ondergebracht. Een opvallend detail uit de transportlijst van 8 Februari 1943 is, dat van de Nieuwe Heerengracht 33 en 159 en nog zeker van een tiental andere Amsterdamse adressen waar rusthuizen en oudeliedentehuizen gevestigd waren,  “zieken en ouderen”, al dan niet met begeleiding, werden opgehaald om via de Panamakade (de Rietlanden) te worden afgevoerd naar Westerbork.

Op 2 Maart 1943 werd hij met het eerste transport naar Sobibor gedeporteerd, wat nog met personenwagons gebeurde. Het transport bevatte in totaal 1105 slachtoffers, die bij aankomst op 5 Maart 1943 direct in de gaskamers werden vermoord. Daarbij was óók de 75-jarige Mozes Pam.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten Levie Lionni (1839) en Mozes Pam (1867); archiefkaarten van Mozes Pam, Sophia Lionni, Leonard Albert Pam en Leisbeth Hamstra; Politierapporten Amsterdam 8 October 1942; her archief van het Rode Kruis/transportlijst ziekentransport Panamakade 8 Februari 1943;  Magazine Ons Amsterdam uit Mei 2010/van Rietlanden naar Westerbork;  het archief van de Joodse Raad, registratiekaart van Sophia Lionni.

Alle rechten voorbehouden