Verhaal

Over Herman Gärtner in Achttienhoven

onderzoeksresultaten bij het leggen van struikelstenen door de Stichting Struikelstenen De Bilt

Hermann Gärtner wordt op 6 februari 1938 ingeschreven in Achttienhoven in eerste instantie op Kerkdijk 29 a bij de familie Leopold en later op Kerkdijk 46. Hij is geboren op 22 mei 1876 in Ruppichteroth als vierde kind van Simon Gärtner en Regina Nathan. In 1908 trouwt hij met Selma Mayer. In hetzelfde jaar wordt dochter Irma geboren, negen jaar later zoon Paul. De familie had een grote slagerswinkel in de Wilhelmstraße in Ruppichteroth, ongeveer 50 km ten oosten van Keulen. Hermann Gärtner vocht in de Eerste Wereldoorlog aan het front. In 1924 komt zijn vrouw Selma om bij een auto-ongeluk. In 1928 of 1929 hertrouwt Hermann Gärtner met Helene Winter. Om onduidelijke redenen leeft dit echtpaar van elkaar gescheiden. Vanaf  1933 begint in Duitsland het boycotten van joodse zaken en worden er onder andere SA mannen voor joodse winkels geposteerd. Hermann is daar verontwaardigd over en laat zich daar in het openbaar over uit. Dit levert hem 10 maanden gevangenisstraf op. Hij schrijft een brief aan Hermann Göring waarin hij wijst op zijn verdiensten voor het vaderland in de oorlog. Tevergeefs. Dochter Irma vertrekt met man en zoontje naar de VS en zoon Paul komt daar via Palestina uiteindelijk ook terecht. In 1938 krijgt Hermann van een bevriende politieman de waarschuwing dat hij mogelijk opgepakt gaat worden. Hij besluit naar Nederland te vluchten en hij vindt in Achttienhoven / Westbroek een plek om te wonen. Mogelijk kende hij bevriende veehandelaren die hier woonden of kende hij een van de andere joodse vluchtelingen die eerder al in het landelijke dorp een toevlucht hadden gevonden. Boeren zorgen voor wat werk en voedsel. Hermann wordt in het dorp de ‘Groene Jood ‘genoemd. Dat is vanwege het groene jasje dat hij elke dag droeg omdat hij niets anders had. Dochter Irma heeft nog op allerlei manieren geprobeerd haar vader uit Nederland weg te krijgen.

In september 1942 werd hij “geëvacueerd” naar Amsterdam en daar op 18 september ingeschreven op Zuider Amstellaan 21 (huidige Rooseveltlaan). Kort daarna is hij gedeporteerd naar Kamp Westerbork en daar op 21 september op transport gezet naar Auschwitz waar hij na aankomst op 24 september 1942 is vermoord. 

In 2019 is voor hem in Ruppichteroth een struikelsteen geplaatst.