Biografie

Het lot van Judith van Kollem en haar man Jonas Fresco.

(wittebroodsweken duurde twee dagen)

Nadat zij in de loop van 1941 als ongehuwd was geregistreerd door de Joodsche Raad, trouwde Judith van Kollem in Den Haag op 18  Augustus 1942 met Jonas Fresco, die daar geboren was op 11 Juli 1918 als zoon van Mozes Fresco en Naatje Wolff.  Judith was de oudste dochter van Saartje Speelman en Simon Salomon van Kollem en was geboren op 31 Juli 1922 in Amsterdam

Toen óók in Augustus 1942 de bezetter had bepaald dat alle Joden uit Den Haag moesten vertrekken en de eerste razzia’s en deportaties daar een aanvang namen, behoorde Jonas Fresco al tot eersten, die uit Den Haag werden weggevoerd. Het eerste transport vanuit Den Haag vond op 18 augustus 1942 plaats. Op 20 Augustus 1942 kwam Jonas in Westerbork aan en reeds de volgende dag, de 21e Augustus werd hij op transport gesteld naar Auschwitz.

Zeer waarschijnlijk trof ditzelfde lot ook Jonas’ kersverse echtgenote, Judith van Kollem, alhoewel op haar registratiekaart van de Joodsche Raad géén aantekeningen zijn gevonden die duiden op een transportdatum naar Auschwitz.

Het transport van 21 Augustus omvatte in totaal 1008 gedeporteerden, waarvan bijna iedereen bij aankomst in Auschwitz op 23/24 Augustus 1942 in het kamp tewerkgesteld werd. De omstandigheden daar bleken verschrikkelijk te zijn en al heel spoedig kwamen de eerste slachtoffers daar door ontbering, mishandeling of door vergassing in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau om het leven.

Het is niet bekend op welke datum Judith van Kollem daar haar leven heeft verloren en onder welke omstandigheden. De Nederlandse Autoriteiten hebben na de oorlog vastgesteld, mede op basis van getuigenissen van overlevenden en onderzoek, dan zij ná 30 September 1942 niet meer in leven zou kunnen zijn. Daarom kreeg de Gemeente Den Haag opdracht om een officiële akte van overlijden op te maken voor Judith Fresco-van Kollem, waarin is vastgelegd zat zij op 30 September in Auschwitz is overleden.

Ook van haar echtgenoot, Jonas Fresco was na de oorlog niet bekend wanneer precies en onder welke omstandigheden hij in Auschwitz om het leven is gekomen. Daarom hebben de Nederlandse Autoriteiten ook voor hem vastgesteld, dat hij na 30 September 1942 niet meer in leven zou kunnen zijn, waarna de Gemeente Den Haag ook voor Jonas Fresco een officiële overlijdensakte heeft opgemaakt, waarin is vastgesteld dat ook hij op 30 September 1942 in Auschwitz is overleden.

Echter uit in later jaren teruggevonden en overgebleven “Sterbebücher” van Auschwitz – de overlijdensregisters – is gebleken dat Jonas Fresco niet op 30 September maar op 11 October 1942 in Auschwitz werd vermoord. Maar het Joods Monument blijft de officieel vastgestelde overlijdensdatum van 30 September 1942 aanhouden. (zie ook het naastgelegen verhaal: "De afwijkende datum van overlijden van Jonas Fresco).

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amterdam, Gezinskaart Simon Salomon van Kollem; het Gemeentearchief den Haag, gezinskaart Mozes Fresco, huwelijksakte Jonas Fresco x Judith van Kollem van 18-8-1942 - akte E722; het archief van de Joodsche Raad, registratiekaarten van Judith van Kollem en Jonas Fresco; Stichting Erfgoed Den Haag/deportaties en razzia's zomer 1942; aktes van overlijden, opgemaakt te Den Haag op 15 September 1950, nr. C2349 voor Jonas Fresco en nr. C2350 voor Judith Fresco-van Kollem en toevoegingen van bezoekers van de website.

Alle rechten voorbehouden