Biografie

Over Isaäc Leger, zijn vrouw Betsij Cartoef en hun zoon Salomon.

Isaäc Leger was een zoon van Salomon Leger en Dina Engers en werd geboren op 9 Februari 1882 in Amsterdam. Op 13 Maart 1907 trouwde hij in Amsterdam met Betsij Cartoef, (ook wel gespeld als Betsy), een dochter van Hijman Cartoef en Branca Dooseman. Het echtpaar kreeg één zoon, Salomon, die op 8 Februari 1911 in Amsterdam werd geboren.

Voor zover in de archieven kon worden nagegaan, was Isaäc Leger werkzaam als diamantslijper. Nadat hij getrouwd was met Betsij Cartoef, woonde hij met haar o.a. op de Amsterdamse Iepenweg, de Gelderschekade, Pretoriusstraat, Transvaalstraat 51 en per 14 Februari 1927 woonde het gezin in de Cilliersstraat 3 I. Hun laatste verhuizing was in Juni 1939 naar de Transvaalstraat 137 in Amsterdam-Oost.

Hun zoon Salomon was in 1926 naar Antwerpen vertrokken, waar hij als diamantslijper heeft gewerkt. Hij kwam pas op 3 September 1930 vanuit het Belgische Deurne naar de Cilliersstraat 3 en hij vervolgde zijn werkzame leven toen als melkboer. Hij was ongehuwd.

Op 29 September 1942 werden Isaäc en zijn vrouw Betsij naar Westerbork afgevoerd, vanwaar zij op 2 October al op transport gesteld werden naar Auschwitz. Dit transport met 1014 personen, was het eerste,  dat via de doorgetrokken spoorlijn vanuit het kamp vertrok. Bij aankomst in Auschwitz op 5 October 1942, werden Isaäc Leger en Betsij Cartoef onmiddellijk in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau vermoord.

Hun zoon Salomon Leger werd echter enkele dagen later gedeporteerd. Op 5 October 1942 ging er een transport vanuit Westerbork richting Auschwitz, met in totaal 2012 gedeporteerden, inclusief een eerste deel van de 10.000 Joodse dwangarbeiders uit de geliquideerde werkkampen. Niet bekend is of Salomon al eerder was opgeroepen en als dwangarbeider in één van die Joodse werkkampen in Noord Nederland tewerkgesteld geweest was.

Bekend is echter wel dat van dit transport tijdens een tussenstop in het plaatsje Kozel, ± 80km westelijk van Auschwitz gelegen, 550 jongens en mannen tussen 15 en 50 jaar werden gedwongen om de trein te verlaten. Zij werden in de omliggende werkkampen in Opper-Silezië als dwangarbeiders ingezet maar het is ook niet bekend waar Salomon Leger uiteindelijk terechtgekomen is.

Dat de omstandigheden in die Duitse werkkampen in Polen zwaar en onmenselijk waren is na de oorlog wel duidelijk geworden. Gevangenen stierven daar door ziektes, ontbering, wreedheid en/of mishandeling. Na de oorlog heeft het Nederlandse Ministerie van Justitie opdracht gegeven aan de Gemeente Amsterdam, om voor Salomon Leger een overlijdensakte op te maken, waarin is vastgesteld dat hij op 31 Augustus 1943 ergens in Midden Europa is overleden.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Isaäc Leger, archiefkaarten Isaäc Leger, Betsij Cartoef en Salomon Leger, Overlijdensakte 164 uit het A-register 91-folio 29 d.d. 27 December 1951 opgemaakte in Amsterdam; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Isaäc Leger, Betsij Leger-Cartoef en Salomon Leger en de wikipedia website jodentransporten vanuit Nederland.nl.

Alle rechten voorbehouden