Biografie

Over Herman Samuel Cohen en zijn vrouw Elsa Kattenburg.

Herman Samuel Cohen, het zesde kind van Hartog Cohen en Marianne Sitters, was geboren op 26 Juni 1913 in Leiden en werd onderwijzer bijzonder onderwijs. Behalve zijn diploma 5-jarige HBS, behaalde hij ook zijn hoofdakte als onderwijzer. Hij arriveert van Leiden in Amsterdam in 1935, waar hij kort verblijft op het Boerhaaveplein, gaat in dat zelfde jaar weer terug naar Leiden om kort daarop naar Apeldoorn te vertrekken, waar hij ruim een jaar werkt in het Pedagogium Achisomog aan de Zutphensestraat 78. Begin November 1936 keert hij weer terug naar Amsterdam, waar als godsdienstonderwijzer wordt aangesteld in het Nederlands Israëlitisch Jongensweeshuis, wat gevestigd is aan de Amstel 21.

Herman zal in Amsterdam ook zijn toekomstige vrouw ontmoeten, Elsa Kattenburg, geboren op 26 Juni 1911 in Rotterdam als dochter van Hartog Kattenburg en Hendrica Kattenburg. Zij is steno typiste en op 2 September gaat zij van Rotterdam naar de Roodenburgstraat 1a in Leiden, waar het Centraal Israëlitisch Wees- en Doorgangshuis van directeur Nathan Italie gevestigd is, Natha Italie is gehuwd met Elisabeth Cohen, een zus van Elsa’s toekomstige man. Op 19 Februari 1936 vertrekt Elsa uit Leiden naar Amsterdam en woont dan in de Van Breestraat 76.

Herman Samuel Cohen en Elsa Kattenburg trouwen in Amsterdam op 5 Januari 1938 en betrekken vervolgens op 6 Januari hun eigen woning in de Kromme Mijdrechtstraat 54 II in Amsterdam-Zuid. Uit dit huwelijk worden geen kinderen geboren.

In de periode tussen 6 Januari 1938 en 30 November 1942 verhuizen Herman en Elsa diverse keren en zij verblijven op elk van die adressen soms maar korte tijd. Zo verhuizen zij in Februari 1939 van de Kromme Mijdrechtstraat naar het Daniel Willinkplein 39, vervolgens op 29 Mei 1940 naar de Dintelstraat 54 hs waar Herman’s moeder Marianne Cohen-Sitters met zijn zus Ester woont. Na 2 maanden, in Juli 1940  komen zij terecht in de Niersstraat 17 hs en in September van dat jaar in de Roerstraat 89, waar zij uiteindelijk twee jaar hebben gewoond. Op 30 November 1942 volgt hun laatste verhuizing naar de Retiefstraat 18 III in de Amsterdamse Transvaalbuurt van Oost, waar zij tot aan hun deportatie in 1944 hebben gewoond.

In 1943, van 11 April tot 4 Juni, woonde Herman’s ongehuwde broer Izak Hartog Cohen bij hen in de Retiefstraat in. Izak Hartog was administrateur van De Bergstichting in Laren, hetwelk al in 1942 door de Duitsers ontruimd was. De kinderen en het personeel kregen toen onderdak op Rapenburg 92-96 in Amsterdam. Directeur Reitsma typeerde de instelling als een “mischlingheim” waar de kinderen niet vol-Joods waren. En omdat de inwoners van het tehuis voor de Sicherheitsdienst mogelijk deels arisch waren, heeft die de stichting enige tijd met rust gelaten. Er werden geen personeel en bewoners tijdens een razzia en huiszoeking meegenomen en kwam er tijd om voor mensen om onder te duiken. 

Of Herman en Elsa en zijn broer Izak ook plannen hebben gemaakt om te gaan onderduiken, ook met zijn moeder Marianne Sitters en zus Ester, is niet geheel duidelijk maar het is wel opvallend dat op 8 Augustus 1944 Herman en Elsa werden gearresteerd en afgevoerd werden naar Westerbork, waar zij werden opgesloten in de strafbarak 67, en een week later volgde ook Izak Hartog Cohen, zijn zus Esther en zijn moeder Marianne Sitters: op 14 Augustus 1944 belandden ook zij in de strafbarak 67 in Westerbork.

Op 3 September 1944 werden zij allen als strafgevallen op straftransport gesteld naar Auschwitz, waar bij aankomst op 6 September 1944 alléén Marianne Cohen-Sitters direct in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau werd vermoord. Van de anderen kwam Ester Cohen uiteindelijk op 8 Maart 1945 in het concentratiekamp Libau om het leven (een buitenkamp van Gross Rosen); Izak Hartog Cohen verloor uiteindelijk zijn leven ergens in Midden Europa op 15 Maart 1945; Herman Samuel Cohen op 11 Februari 1945 in concentratiekamp en extern kommando Ebensee, zijn vrouw Elsa Cohen-Kattenburg op 31 October 1944 in Auschwitz.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Herman Samuel Cohen, archiefkaarten van Herman Samuel Cohen en Elsa Kattenburg en Izak Hartog Cohen; het Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Hartog Kattenburg; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Herman Samuel Cohen en Elsa Cohen-Kattenburg.

Alle rechten voorbehouden