Verhaal

In Memoriam

Meijer Philip Heijman en Mina Heijman zijn de twee jongste kinderen uit het huwelijk van kleermaker Levi Heijman en Evalina Heijman-van Praag. Naast Meijer Philip en Mina bestaat het gezin uit nog drie kinderen: Henrietta (*1906), Zacharias (*1908) en Schoontje (*1911). Zacharias sterft kort voor zijn tweede verjaardag, Meijer Philip en Mina hebben hem nooit gekend. Alleen Schoontje overleeft de oorlog.

De vader van Meijer Philip en Mina heeft een eigen zaak: Dames- en heerenkleermakerij - het adres voor goede en chique maatkleding.

In de jaren twintig begint Meijer Philip aan de M.U.L.O. In juni 1930 behaalt hij zijn einddiploma Handelsavondschool. In de Graafschapbode staat tevens vermeld dat hij een aantekening op zijn diploma heeft gekregen wegens ‘uitzonderlijke vorderingen’. In april 1934 behaalt hij een vakdiploma, in de Graafschapbode staat vermeld: Na volbracht examen werd het einddiploma van den avondcursus voor heeren, van de Ned. School voor coupeurs en coupeuses, ‘De Kleeren Industrie NV’ uitgereikt aan de heeren - hierna volgt onder meer de naam van Meijer Philip. In de zomer van 1936 slaagt hij voor zijn Middenstandsexamen Algemeene Handelskennis.

In de tijd dat Meijer Philip met zijn studie bezig is krijgt hij een oproep voor de militaire dienst. Hij wordt ingedeeld bij het Korps Rijdende Artillerie, de aanvulling ‘onbereden’ doet vermoeden dat hij is toegevoegd aan een stafeenheid. Het garnizoen ligt in de Willemskazerne in Arnhem. Uit de administratie blijkt dat hij 1 meter 62 lang is, verder zijn er over hem geen opvallende lichamelijke kenmerken genoteerd.

In 1938 overlijdt de vader van Meijer Philip en Mina. Na enkele weken neemt Meijer Philip de zaak over, hij laat dit weten in de krant: Erkentelijk voor het jarenlange in ons gestelde vertrouwen, heb ik de eer u mede te delen dat de dames- en herenkleermakerij van wijlen mijn vader door mij op dezelfde vakkundige en correcte wijze zal worden voortgezet. Mij beleefd aanbevelend, M. Ph. Heijman.

Na zijn dienstplicht wordt hij een paar keer opgeroepen om aan oefeningen deel te nemen. Zijn laatste oefening rondt hij op 2 augustus 1939 af, nog dezelfde maand wordt hij in het kader van de algehele mobilisatie opgeroepen. Het Nederlandse leger bereidt zich voor op mogelijke oorlogsdeelname.

In februari 1940 verhuizen broer en zus met hun moeder naar Apeldoorn. Hier woont sinds twee jaar al hun oudste zus Henrietta Spier-Heijman, met haar gezin. Meijer Philip en Mina nemen hun intrek in het huis aan de Badhuisweg, nummer 58. Ook twee tantes van vaders kant trekken bij het gezin in, namelijk: Mina (*1873) en Betje (*1874). Enkele dagen voor hun vertrek uit Gendringen plaatst Meijer Philip, mede namens zijn familie, nog een (laatste) advertentie in de Graafschapbode: Met dankzegging voor het steeds genoten vertrouwen roepen wij clientèle en vrienden een hartelijk vaarwel toe. Vervolgens staat er geschreven: Ook voortaan houd ik mij beleefd in uw gunst aanbevolen - M. Ph. Heijman, dames- en heerenkleermakerij, Badhuisweg 58, Apeldoorn.

Drie maanden na de verhuizing begint in Nederland de Tweede Wereldoorlog. Of Meijer Philip actief heeft deelgenomen aan de strijd is onbekend gebleven. Ook over zijn exacte functie (vermoedelijk toegevoegd aan de stafeenheid) als over de regio, waar hij zich op 10 mei 1940 bevond, zijn geen bevestigde feiten gevonden.

Of Meijer Philip in Apeldoorn een eigen zaak van de grond heeft weten te krijgen is onbekend. Op 1 juli 1942 treedt hij in dienst bij het Apeldoornsche Bosch, waar hij werkzaam is bij de Technische Leiding van de Jeugdzorg. Hij wordt op 22 oktober 1942 opgepakt. Niet duidelijk zijn de omstandigheden waaronder dit gebeurt. Al de volgende dag wordt Meijer Philip doorgezonden naar Auschwitz. Het betreft transport 30 en dit telt in totaal 988 gedeporteerden, verdeeld over vijfentwintig wagons.

Op het goederenperron van Kosel worden ongeveer vijftig gedeporteerden hardhandig uit de trein gehaald. In dit kleine Duitse dorpje, tachtig kilometer voor vernietigingskamp Auschwitz, worden namelijk een periode lang door de manschappen van ‘Organisation Schmelt’ dwangarbeiders geselecteerd voor werk in projecten in onder meer Breslau, Krakau en het werkkamp Blechhammer. Meijer Philip valt in de doelgroep van de nazi’s: mannen tussen de vijftien en vijftig jaar. Het is zeer aannemelijk dat hij in Kosel de trein heeft moeten verlaten en tot aan zijn dood dwangarbeid heeft moeten verrichten; zijn bij wet bepaalde sterfdatum en -plaats wijzen daarop.

Mina is naaister van beroep. Gedurende de oorlog krijgt ook zij een functie in het Apeldoornsche Bosch; op 14 juli 1942 begint zij er als dienstbode. Samen met haar moeder wordt ze op 19 januari 1943 in het Apeldoornsche Bosch geïnterneerd. Op deze datum worden namelijk vrijwel alle overgebleven Apeldoornse Joden op het terrein van de psychiatrische instelling geïnterneerd.

Op dinsdag 2 februari 1943 wordt Mina, met 889 anderen, met transport 48, vanuit het doorgangskamp naar Auschwitz gedeporteerd. Op vrijdag 5 februari 1943 wordt zij in één van de gaskamers om het leven gebracht.

31 januari 2020