In het boek Op de foto in oorlogstijd. Studio Wolff, 1943 van Tamara Becker en An Huitzing (Lecturis, 2017) zijn foto's van Mary en Jacques Jozeph Kunstenaar opgenomen en wordt het verhaal van hen en de familie verteld.
Op de foto in oorlogstijd gaat over een deel van het oeuvre van Annemie Wolff (1916-1994): de teruggevonden honderd fotorolletjes uit 1943 met portretten van 440 mensen.
Over broer en zus Mary en Jacques Jozeph Kunstenaar(p.132-133)
Op woensdag 21 april kwam Fien Kunstenaar-Hornman met haar twee kinderen uit de Diezestraat naar Annemie om haar kinderen samen en apart te laten fotograferen. Ze betaalde er f 16,40 voor. Mary van twaalf en Jacky van zeven keken stoer en lachend, maar soms ook heel ernstig Annemies camera in. Samen met hun ouders zouden ze op 28 mei 1943 in Sobibor vermoord worden, vijf weken na het maken van deze foto’s.
Fien en haar man Simon waren in Den Haag getrouwd in 1928. Simon was leidinggevende in het familiebedrijf in wooninrichting van Fiens vader, J. Hornman & Zn. In de jaren dertig hadden zij vestigingen in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. Fien en Simon woonden in Scheveningen in de kuststrook die vanaf 1942 door de Duitsers ontruimd werd voor de aanleg van de Atlantikwall.[i] Joodse bewoners moesten naar Amsterdam, vandaar dat het gezin Kunstenaar sinds februari 1943 in de Rivierenbuurt woonden. Fiens eigen familie was reeds bij een razzia in Scheveningen opgepakt en via Westerbork doorgestuurd.
Ook Simons jongste broer Michel en zijn gezin en hun ouders Joseph en Mietje waren vanuit Scheveningen naar de Amsterdamse Rivierenbuurt verhuisd. Toen Joseph en Mietje waren opgepakt en in de Hollandsche Schouwburg zaten, ging Michels niet-Joodse vrouw Tiny eropaf. Jacques van der Kar, die in de Schouwburg werkte, bood aan te helpen haar schoonouders eruit te smokkelen. Joseph wilde niet en zei: ‘Ik bewandel de Koninklijke weg, ik heb niks misdaan en ik ga gewoon mee, net als de andere mensen hier.’ Joseph en Mietje Kunstenaar werden in mei 1943 in Sobibor vermoord.
Waren Mary en Jacky bij Annemie zodat ze foto’s konden sturen naar deze grootouders die toen al in Westerbork waren? Het zijn duidelijk foto’s voor de herinnering. Toen Simon en Fien korte tijd later een oproep kregen, bood hun schoonzus Tiny aan om Mary en Jacky van school te halen en in haar gezin op te nemen. Maar Fien wilde haar gezin bij elkaar houden. Tiny heeft haar hele leven wroeging gehouden over haar mislukte reddingspogingen. Van de families Kunstenaar en Hornman zouden alleen Michel en Tiny Kunstenaar en hun dochter de oorlog overleven.
[i] In december 1941 besloot het Duitse opperbevel tot aanleg van een verdedigingslinie langs de bezette Europese westkust, de Atlantikwall. Deze was bijna 2700 kilometer en liep van Noorwegen, via Denemarken, Duitsland, Nederland en België naar Frankrijk tot aan Spanje en bestond uit bunkers, kanonnen, versperringen en mijnenvelden. Aanleg vond plaats van 1942 tot 1944; hij kwam niet helemaal af. In Scheveningen, maar ook in Zandvoort enz. werden de duinen en het strand verboden gebied en werden woningen ontruimd en afgebroken. Website Atlantikwallmuseum.