Biografie

Over Henriette Lifschitz-Polak.

Dit verhaal gaat over Henriette Polak, maar ook over haar echtgenoot Lazer Lifschitz, van wie ook nog een voorgeschiedenis wordt vermeld.

Henriette Polak, zonder beroep, geboren op 31 Juli 1877 in Den Haag als dochter van Lion Polak en Helena Polak, trouwde op 49-jarige leeftijd op 20 Juli 1926 in Antwerpen met de 56-jarige Poolse diamantslijper Lazer Lifschitz, geboren op 22 October 1870 in Krakau als zoon van Samuel Lifschitz en Brucha Weil. Uit dit huwelijk zijn geen kinderen geboren.

De nog ongehuwde Lazer Lifschitz  arriveerde voor de eerste keer in Antwerpen in 1889. Hij voorzag in zijn onderhoud als diamantbewerker en woonde op diverse adressen in Antwerpen, Borgerhout en Berchem. Uit het Antwerps Vreemdelingendossier nr.157935 blijkt dat Lazer Lifschitz  heeft verklaard in 1903 in New York te zijn gehuwd met Ida Cohane die omstreeks 1870 in Krakau was geboren.

Nadat het echtpaar ook nog in Londen had gewoond in Colvestone Cresent 86 arriveerden Lazer en Ida op 15 Maart 1911 in Borgerhout (Antwerpen) waar zij woonden in de Sanderusstraat 6. Op 10 Januari 1914 verhuisden zij naar de Lange Winkelhaakstraat 27 in Antwerpen. Echter in April 1919 blijkt dat Ida Cohane in New York verblijft, als Lazer Lifschitz van de Montensstraat 29 in Borgerhout verhuist naar de Van Leriusstraat 24 in Antwerpen.

Of Ida Cohane is overleden of dat zij van Lazer Lifschitz is gescheiden, is niet bekend, echter toen Lazer in 1926 het voornemen had om met Henriette Polak uit Den Haag in het huwelijk te treden, werd er op zijn verzoek in de archieven van het district Manhattan van New York wel onderzoek gedaan naar die huwelijkakte. Op 25 Mei 1926 kreeg Lazar Lifschitz  bericht van het Departement of Health in New York dat er in de archieven géén huwelijksakte op zijn naam was gevonden.

Henriette Polak arriveerde in Antwerpen op 28 Juli 1926, trouwde op 31 Juli met Lazer Lifschitz en woonde toen samen met haar echtgenoot in de Loosstraat 60 in Antwerpen. In 1929 en 1930 verbleef het echtpaar in Johannesburg Transvaal (Zuid Afrika), van waar zij op 7 November 1930 weer terugkwamen in Antwerpen; zij werden toen ingeschreven op het adres De Coninckplein 7. Op 11 September 1931 bleek, dat Lazer Lifschitz werkloos was en uit een Verklaring van Onvermogen bleek dat hij daarom een een wekelijkse ondersteuning van 100 Bfrs. ontving. Zij bewoonden toen een gemeubileerde kamer in de Lange Winkelhaakstraat 55 te Antwerpen.

Toen het Lazer weer beter ging, verhuisden zij naar de Van Schoonhovenstraat 86 in  Berchem en op 9 Februari 1936 verhuisden zij opnieuw binnen de gemeente naar de Van Vaerenbergstraat 7. Op 10 Febuari 1937 werden zij uit geschrapt uit het Bevolkingsregister van Berchem wegens hun verhuizing naar de Stad Antwerpen, waar zij toen terecht kwamen in de Provinciestraat 128 3e etage.

In België werden door de Duitsers vanaf October 1940 de eerste anti-Joodse maatregelen afgekondigd en een half jaar later, op 31 mei 1941 werden er opnieuw, nog scherpere anti-Joodse Maatregelen van kracht. Mede daardoor werd het Lazer Lifschitz onmogelijk gemaakt om in zijn onderhoud te voorzien en werd in December 1941aan hem en zijn vrouw Henriette  Polak opnieuw een Verklaring van Onvermogen afgegeven waarin bevestigd werd dat de Stad Antwerpen hen wekelijks met Bfrs.126 ondersteunde.

Niet lang daarna wordt Henriette Polak weduwe als Lazer Lifschitz op 9 Februari 1942 in Antwerpen komt te overlijden. De Zweedse Consul, belast met de bescherming der Nederlansche belangen te Brussel verklaart op 30 Juni 1942 dat “Henriette Polak, weduwe van Lazer Lifschitz het Nederlanderschap bezit volgens de wet van 12 December 1892”, waarna zij opnieuw als hoofdbewoonster van het adres Provinciestraat 128 3e etage ingeschreven word in het Antwerpse Bevolkingsregister.  

Op 14 September 1942 wordt Henriette Lifschitz-Polak vanuit Mechelen met konvooi X (10) naar Auschwitz gedeporteerd. Dit 10e konvooi behoorde nog tot de transporten waarvoor de te deporteren personen werden opgeroepen. Het kon slechts gecompleteerd worden doordat de SS-veiligheidspolitie, de Vlaamse SS en de Feldengendarmerie  op 11 en 12 September grote systematische razzia’s in de Antwerpse metropool hielden, waarbij vermoedelijk ook Henriette Lifschitz-Polak werd gearresteerd en afgevoerd naar het verzamelkamp Kazerne Dossin in Mechelen.

Het 10e konvooi met in totaal 1048 gedeporteerden komt op 17 September 1942 in Auschwitz aan. 331 personen worden ingeschreven in het kamp, waarvan er uiteindelijk slechts 17 zijn die bij de bevrijding van de kampen nog in leven zijn. De andere 717 personen, waaronder vermoedelijk ook Henriette Lifschitz Polak, worden bij aankomst onmiddellijk in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau vermoord. Haar overlijdensdatum is echter vastgesteld als op 15 September 1942 in een onbekende plaats, aldus haar overlijdensakte 1955/B115 opgemaakt door de Stad Antwerpen op 21 Februari 1955.

Bronnen o.a. De Antwerpse Vreemdelingen Dossiers 68268 en 157935, images 854-895 en nr. 157935; huwelijksakte 1643 voor Lazer Lifschitz en Henriette Polak uit Antwerpen; Bestuurlijke inlichting van de Stad Antwerpen nr. 798 van 23 Februari 1942 betreft het overlijden van Lazer Lifschitz op 9 Februari 1942: overlijdensakte 1955/B115 voor Henriette Lifschitz-Polak  en het Memoriaal van de Deportatie der Belgische Joden, blz. 25.

Alle rechten voorbehouden