Biografie

Over Elias van Praag

Elias van Praag was het oudste kind van Salomon en Eva Pimentel. Hij groeide op in een gezin met zes kinderen. Na de HBS ging Elias van Praag naar de universiteit. Omdat hij zich meer aangetrokken voelde tot het toneel, stapte hij na een jaar over naar de Toneelschool. Op 3 juni 1907 legt hij met succes zijn eindexamen voor de Toneelschool af. Op 19 juni 1913 trad Elias van Praag in het huwelijk. Het echtpaar bewoonde Nieuwe Tolstraat 37 in Amsterdam. Elias van Praag en zijn vrouw kregen geen kinderen.

Na het behalen van zijn diploma trad Elias van Praag toe tot het zomergezelschap van Aleida Roelofsen. In september 1907 stapt hij over naar de Nederlandsche Toneelvereniging. Elias van Praag verlaat vervolgens dit gezelschap om bij het door Herman Heijermans opgerichte gezelschap te gaan spelen. Met een aantal collega's richt Van Praag het Nieuw Nederlandsch Tooneel op waarvoor hij tussen 1925 en 1930 speelt. Vanaf 1930 speelt Van Praag achtereenvolgens voor De Koninklijke Vereeniging Het Nederlansch Toneel, maakt deel uit van het Gezelschap Saalborn en is in 1935 één van de oprichters van het Blijspel Gezelschap. Van Praag besluit zijn toneel-carrière bij de toneelgroep Het Masker.

Vanaf 1926 is Van Praag ook via de radio te beluisteren. In een radio-interview vertelt hij waarom hij voor de radio is gaan werken: "Ik heb altijd grote belangstelling gehad in ontwikkelingen die voor de toneelspeler nieuwe mogelijkheden zou kunnen bieden voor het uitoefenen van zijn vak. Ik zag al snel dat de radio veel mogelijkheden had". Hoewel Elias van Praag voor verschillende omroepen werkte, groeide hij uit tot een belangrijke medewerker van de VARA. Hij verzorgde voor deze omroep onder meer hoorspelen, sprookjes en voordrachten. Op woensdagavond 19 oktober 1938 wordt zijn 30-jarige toneelloopbaan met een opvoering van het hoorspel De strijd om het hoogste bezit gewijd aan het leven en werk van de ontdekker van de oorzaak van tuberculose, prof. R. Koch. Elias van Praag vervult de hoofdrol.
Elias van Praag had diverse liefhebberijen: "Zo houd ik bijvoorbeeld van goede literatuur en van de film. Na de film komt de sport". Elias van Praag was onder meer lid van AFC, een voetbalclub in Amsterdam.
Elias van Praag was tot januari 1941 als docent verbonden aan de Toneelschool in Amsterdam. Toen hij op last van de bezetter zijn functie moest neerleggen, betuigden zijn studenten in een brief gedateerd op 15 januari 1941 hun spijt over zijn vertrek.
In april 1942 is Elias van Praag artistiek leider van de afdeling Toneel van het Joodsche Kleinkunst-Ensemble. Het Joodsche Weekblad schrijft dat Elias van Praag de man was "...die het initiatief nam voor de vorming van de joodse toneelgroep". Het gezelschap mag vanaf 1941 uitsluitend in de 'Joodse Schouwburg' in Amsterdam optreden. Op 11 april 1942 beleeft Kaap de Goede Hoop het eerste stuk van het gezelschap haar première. Op 13 mei 1942 gaat Doktersgeheim in première. Het was het laatste stuk waar Elias van Praag bij betrokken was.
Op 3 juli 1942 wordt Elias van Praag door het Landesgericht op grond van het overtreden van artikel 1, lid 3 van de verordening 200/4, welke bepaalde dat het joden verboden was om niet-joods huishoudelijk personeel in dienst te hebben, veroordeeld. Elias van Praag wordt veroordeeld tot een geldboete van Fl 1000,- en drie maanden celstraf. Op 7 augustus 1942 wordt Van Praag door de 'Hollandse politie' naar de Untersuchungs- und Strafgefängnis Utrecht gebracht. Op 22 augustus 1942 wordt hij vanuit deze gevangenis naar de Gefängnis Kleve gedeporteerd. Hoewel Elias van Praag tot drie maanden celstraf is veroordeeld , komt hij niet meer vrij. Op 30 november 1942 arriveerde hij in concentratiekamp Mauthausen. Op 16 december 1942 komt hij in dit kamp om het leven.
Na de oorlog werd een portret van Elias van Praag onthuld. Zijn beeltenis hangt in de Eregalerij van de Stadsschouwburg van Amsterdam.
H.van der Veen, Elias van Praag, Nederlands acteur en hoorspelspeler (publ. Mauthausen Comité, 2007)