Biografie

Over Zyse Baks-Graudans

Zyse Graudans, geboren in Dobra (Polen), was een dochter van Lajzer Graudans en Sury Lai Nadate.  Zij trouwde in Mei 1910 in Kalisch (Polen) met Salomon Waisblatt, geboren op 1 januari 1890 in Berdichev in de Oekraine. Het echtpaar had een zoon Moritz, die op 6 Augustus 1904 in Kalisch werd geboren. Over Moritz is verder niets bekend geworden.

Salomon Waisblatt overleed op 27 Maart 1931 in Fulda (D). Zyse Graudans kwam van Fulda naar Nederland waar zij de Nederlandse nationaliteit kreeg volgens art.5 wet 92 en werd op 28 Juni 1939 ingeschreven in Amsterdam in de Korte Amstelstraat 12.

Zyse Graudans, roepnaam in Nederland Eline, was een week eerder op  21 Juni 1939 in Haarlem hertrouwd met Jozef Baks, een zoon van Abraham Jozef Baks en Saarte Frank.  Haar man, Jozef Baks vervulde een  functie binnen de Nederlands Israelitische Gemeente Haarlem. Hij woonde in de Lange Wijngaardstraat 21 zwart in Haarlem maar woonde niet samen met zijn echtgenote Zyse.

Vanaf het moment dat Zyse Graudans in Nederland is gekomen verbleef zij steeds voor korte tijd op verschillende adressen; begonnen in de Korte Amstelsraat 12 in Amsterdam, dan weer enkele maanden in 1939 in de Lange Wijngaardstraat 21 zwart in Haarlem, om vervolgens begin October 1939  weer voor enkele weken naar de Korte Amstelstraat 12 terug te keren, waarna zij toen vanaf 30 October 1939 ruim 4 maanden verbleef op de Nieuwe Prinsengracht 22 I.

Vanaf 8 Februari 1940 tot 15 April 1940 woonde zij op de Nieuwe Keizersgracht 74 hs, daarna weer op het Haarlemse adres van haar echtgenoot tot 12 September 1940, waarna zij  opnieuw terugkeerde naar de Nieuwe Keizersgracht 74 hs. In 1941 woonde Zyse weer op de Nieuwe Prinsengracht 22 I en haar laatste adres was Zwanenburgwal 12 II van 24 Februari 1942 tot aan haar deportatie in 1943.

Zyse Baks-Graudans werd op 30 Januari 1943 in Kamp Westerbork geregistreerd. Zij verbleef in barak 58 en werd op 4 Mei 1943 naar Sobibor gedeporteerd, alwaar zij bij aankomst daar op 7 Mei 1943 werd vermoord.

Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Zyse Graudans; Archief Joodse Raad, kaarten van Zyse Baks-Graudans (Eline).

 

Deze persoon wordt herdacht op het monument Schaduwkade in Amsterdam. Daar zijn de namen van de 200 joodse bewoners van de Nieuwe Keizersgracht, tussen de Amstel en de Weesperstraat, aangebracht op de kade tegenover hun toenmalige woonhuis.