Mordechai Gandelman stierf in krijgsgevangenenkamp
Marco ('Marco', 'Mordge', 'Mordhai') Gandelman werd in 1919 geboren in Noua Sulita Roemenië. De streek heet Bukovina en was lang Oostenrijks. Zijn ouders waren Haim en Ana Gandelman. Zijn jongere broer heette Moses (Morris), zijn zus Basia. Het gezin emigreerde in de jaren twinig naar Curaçao. Ana Gandelman begon een kosjer eethuisje aan de familiewoning op de Columbusstraat 20, waar haar man met zijn jiddische boeken een bibliotheekje had. Marco en Morris gingen naar de Hendrikschool, de school voor uitgebreid lager onderwijs (ULO) van het eiland. Vader Haim stuurde Marco in de jaren dertig naar de Joodsche HBS op de Heerengracht nr. 501 in Amsterdam. Marco komt voor op de schoolfoto van 1937, toen hij 17-18 jaar was en in de vierde of vijfde klas zat. Volgens de lijst met schoolgeldbestalingen woonde 'Mordhai' Gandelman bij mevr. S. Cohen-Brandon, Kastanjeplein 3. Zij was weduwe en had drie zoons en twee dochters. Volgens de familie bezocht hij een joods-religieuze opleiding, een ‘yeshiva’, in Amsterdam. Dit was mogelijk, het Portugees-Israëlitisch Seminarium Ets Haim. Marco werd immers gesponsord door de sefardische synagoge in Willemstad. Het Seminarium leidt op tot voorzanger, rabbijn of godsdienstleraar. Het Rode Kruis meldde in november 1945 dat Mordechai gevangen heeft gezeten in Duitsland, Stammlager VIII (nr. 46030), hetgeen betekent dat hij als militair in het Nederlandse leger heeft gediend. Dit Stammlager draagt de naam Cieszyn (Teschen) en ligt 30 km ten zuid-westen van Auschwitz, op de grens van Polen en Tsjechië. Volgens familieleden in Curaçao en Peru is Mordechai in dit krijgsgevangenenkamp omgekomen. Een Antilliaanse medegevangene, Isac Yohai, vertelde na de oorlog dat Mordechai daar aan typhus is bezweken. Van zijn huisgenoten op het Kastanjeplein overleefde Samuel Cohen.
Met dank aan Fanya Gandelman-Becher en Basia Bitterman-Gandelman (2005), Herbert Markus, (sept. 2010) en Samuel Cohen (jan. 2011). Zie ook: Jeannette van Ditzhuijzen, Een Sjtetl in de Tropen, De Asjkenazische gemeenschap op Curaçao. KIT Amsterdam (2010).
