Addition

Jan van Riebeeck

Een schilderij met een verhaal

By: Walter

Jan van Riebeeck door Adriaen Hanneman, 1661

In opdracht van majoor W. Morrison, voormalig directeur van het Africanamuseum in Johannesburg, is Salomon Simons opzoek gegaan naar een afbeelding van Jan van Riebeeck. In 1938 kwam hij terug met een resultaat, een portret uit 1660, geschilderd door Adriaen Hanneman. Het schilderij ging voor een jaartje naar Zuid-Afrika, kwam terug naar Nederland en werd in de oorlog gedwongen afgestaan aan de Liro-bank. Echter niet door Salomon Simons, maar door Dika Joël-van der Woude. Nog in de oorlog werd het schilderij voor 1500 gulden aangeschaft door Dirk Hannema van het Museum van Oudheden in Rotterdam. Het museum had in die tijd dezelfde directie als het Boymans Museum.

Na de oorlog hing het schilderij in de permanente tentoonstelling van het Boymans en herkende kunsthandelaar Bernard Houthakker het als eigendom van Salomon Simons. Het museum werd namens de erven Simons aangeschreven door bewindvoerder Piccardt en een rechtszaak volgde. Deze rechtszaak werd gezamenlijk aanhangig gemaakt door de erven Simons, de erven Joël en de erven Van der Woude, die elkaar ergens in het proces hebben gevonden.

Het indienen van het verzoekschrift bij de rechtbank was voor het Boymans direct aanleiding om het kunstwerk te retourneren. Het schilderij ging in 1950 tegen betaling terug naar de erven Simons en gelijk de verkoop in. Door controverse over zowel de authenticiteit van de afbeelding als de schilder (oorspronkelijke expertise uit 1938 werden in twijfel getrokken) bleek dit en moeizaam proces. Zelfs in het jaar 1952, waarin 300 jaar Zuid-Afrika groots werd gevierd. Het schilderij is door de handen gegaan van menig professor met verstand van zaken. Uiteindelijk is het  in 1953 via Sotheby's in Londen verkocht en toch naar Zuid-Afrika gegaan.

De opbrengst van deze verkoop, een bedrag van 100 Engelse ponden, werd geheel opgestreken door de voogdes van Vera Simons, de dochter en enige erfgename van Salomon Simons en zijn vrouw Cato Ilse Simons-van den Bergh. Partijen hadden afgesproken om het eigendom 50/50 te verdelen over de erven Simons en de erven Joel / Van der Woude. Inmiddels was de betrokken voogdes met de noorderzon vertrokken naar Australië. De voogdes heeft in dat proces de hele erfenis te gelde gemaakt en weggehouden bij Vera.

Blijft één vraag open staan: waar bevindt het controversiele schilderij zich nu?

Media