Addition

Biografie Sara van Oss-Haas

Sara van Oss-Haas

Sara Haas is op 13 april 1882 in Strijen geboren als dochter van de veehandelaar Jacob Haas (1830-1916) en Rachel Zwarenstein (1837-1922). Sara, het op een na jongste kind, heeft 11 broers en zusters. Zij trouwt op 13 januari 1910 in Strijen met Alexander van Oss en komt vervolgens in Oisterwijk wonen, de woonplaats van haar echtgenoot.

Alexander is geboren in Vierlingsbeek op 18 juli 1877 als zoon van Jacob van Oss (1832-1902) en Judith van der Heijden (1842-1908). Als kleine jongen verhuist Alexander met zijn ouders naar Oisterwijk, waar zijn vader de slagerij van zijn schoonvader in de Kerkstraat overneemt en ‘vleeschhouwer’ is. Evenals zijn vader Jacob van Oss speelt Alexander een prominente rol in de Joodse gemeenschap in Oisterwijk, zowel in het Israëlitisch kerkbestuur als in het bestuur van de joodse begraafplaats.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is de familie Van Oss vrijwel de laatste Joodse familie binnen de oorspronkelijke joodse gemeente Oisterwijk. De rest is in de loop der jaren weggetrokken naar grotere plaatsen zoals Tilburg.

Sara en Alexander krijgen twee kinderen; Jacob (1910-1987) en Robert (Bob) (1914- 1978). Op 29 juli 1940 overlijdt Alexander plotseling aan een acute hartstilstand. Dit is ruim twee maanden na het huwelijk van zoon Bob met Ruth de Levie. Alexander wordt begraven op de joodse begraafplaats te Oisterwijk. Na het overlijden van Alexander neemt Bob de slagerij van zijn vader over en wordt daarmee de derde generatie slagers binnen de familie. De slagerij is ondertussen gevestigd aan de Lind. Sara van Oss, de weduwe, woont aan De Lind 2 in Oisterwijk.

Op 31 december 1941 vertrekt Sara naar Amsterdam. Daar verblijft zij bij haar zus Eva op het adres Scheldestraat 135/II in de Rivierenbuurt, de wijk waar vooral de Joodse middenklasse woonde. De precieze reden waarom Sara Oisterwijk heeft verlaten is niet bekend. Volgens kleindochter Marijke is haar oma door de Duitsers gedwongen naar Amsterdam te verhuizen. Volgens Presser wordt er echter pas in de eerste helft van 1942 een begin gemaakt met de concentratie van Nederlandse provinciale Joden in Amsterdam. Duitse Joden en statelozen mogen juist niet naar Amsterdam, maar moeten naar Westerbork.

Na meer dan een jaar in Amsterdam gewoond te hebben, wordt Sara opgepakt en begin maart 1943 samen met haar zus Eva overgebracht naar Westerbork, waar ze beiden op 4 maart 1943 aankomen en direct worden ondergebracht in barak 67, de strafbarak. In deze barak worden degenen vastgezet die de anti-Joodse maatregelen overtreden hebben. Onduidelijk is waarom juist zij in barak 67 komen te zitten. De meeste strafgevallen zijn onderduikers of mensen die de plicht tot het dragen van de Jodenster niet hebben nagevolgd. Op 10 maart 1943, dus binnen een week, worden zij vanuit Westerbork overgebracht naar Sobibor, waar zij op 13 maart 1943 worden vermoord.

Bron: Peter Slingerland. Struikelstenen in Oisterwijk. Het verleden herdenken met het oog op de toekomst. Oisterwijk: Stichting Het Kwartier van Oisterwijk, 2022.