Addition

Levensverhaal van het echtpaar Adolf en Sophie Neustädter-Epstein en hun naasten

Peter Riemersma publiceerde in april 2018 op http://ernstfriedrich.blogspot.nl/ het onderstaande levensverhaal van het echtpaar Adolf en Sophie Neustädter-Epstein en hun naasten.

Adolf Neustädter werd geboren in Wolfskehlen, in de deelstaat Hessen, op 6 juni 1868. Wat zijn vader Meijer Neustädter daar voor de kost deed, is niet bekend.

Van zijn familie is het treurige feit bekend dat zijn beide zusters Karoline en Pauline Neustädter op 9 juni 1942 in Keulen zichzelf het leven hebben benomen. Na lang in Würzburg gewoond te hebben, wilden zij mogelijk als zo velen, via Keulen naar Nederland vluchten. In het Keulse gedenkboek Die jüdische Opfer des Nationalsozialismus aus Köln wordt hun Freitod gemeld.

Als hij al 37 is, trouwt Adolf met de elf jaar jongere Sophie Epstein uit Eichstetten, in de deelstaat Baden-Württemberg.

Adolf en Sophie hebben lange tijd in Hamborn, nu een wijk van Duisburg, gewoond. In 1908 kwamen zij hierheen vanuit Frankfurt. In de winkelstraat Im Birkenkamp 2 runden zij een winkel in huishoudelijke artikelen. Deze locatie was een klasse minder dan de voorname winkelstraat Weseler Strasze waar Adolfs broer Siegmund Neustädter zijn winkel had.

Intussen was Adolf actief in de Joodse gemeente. Jarenlang maakte hij deel uit van het bestuur en vooral de zorg voor en het toezicht op de Joodse begraafplaats was aan hem toevertrouwd.

Adolfs broer Siegmund had ook een zaak in huishoudelijke artikelen. Hij woonde in Hamborn al vanaf 1898. Hij had zijn Haushaltswarengeschäft aan de Weseler Strasze nr. 102 en woonde op nr. 87. Ook hij heeft deel uitgemaakt van het bestuur van de Joodse gemeente in Hamborn (van 1926 - 1929).

Hij was één der eerste slachtoffers van de acties van Hitlers' partijgenoten tegen de Joodse economie. Toen hij in november 1933 zijn huis en etalageramen wilde ontdoen van de daarop gekalkte boycot-oproepen tegen Joodse winkels, is hij doodgeschopt door leden van de Hitler Jugend. Door getuigen werden de daders aangegeven, maar het rechtsbestel in Duitsland was toen al zover heen dat de daders niet zijn opgepakt, laat staan bestraft.

Zijn vrouw Selma Neustädter-Rothschild heeft de zaak voortgezet tot die eind 1936 gedwongen moest worden opgegeven. Zij was de plaatsvervanger en vertegenwoordiger van de rabbi in de stedelijke koepel van Joodse welzijnsinstellingen. Na de Arisierung van de winkel is zij uit Hamborn vertrokken naar Frankfurt en op 5 december van datzelfde jaar gestorven.

Uit de brochure van de Duisburgse stichting Stolpersteine: Weseler Straße 87 Siegmund Neustädter November 1933: Die Nationalsozialisten waren noch kein ganzes Jahr an der Macht. Bis zur Reichspogromnacht sollte es noch fünf Jahre dauern, bis zur systematischen Judenvernichtung noch länger. Und doch deutete schon manches auf das heraufziehende Unheil hin. Es geschah auf der Weseler Straße 87 in Marxloh. Siegmund Neustädter, 63- jähriger Inhaber eines Haushaltwarengeschäfts, aktives Mitglied der jüdischen Synagogengemeinde in Hamborn, fiel einem antisemitischen Gewaltverbrechen zum Opfer. Über das, was geschah, setzte damals die Duisburger Polizei in einem Schreiben die Staatspolizeistelle Düsseldorf wie folgt in Kenntnis: „Am 11. November 1933, gegen 20.30 Uhr, wurden durch eine etwa 10- köpfige Klebekolonne der Hitlerjugend im Stadtteil Hamborn 27 Wahlpropagandaplakate an Häusern und Zäunen angeklebt. Bei dem Kaufmann Neustädter hatte man bereits die Schaufensterscheiben sowie den Privateingang mit Wahlplakaten verklebt. Als der Eigentümer und dessen Frau später damit beschäftigt waren, den Privateingang von Klebstoff und Handzetteln zu säubern, wurde Neustädter von den inzwischen zurückgekehrten Hitlerjungen angegriffen und von einem Beteiligten mit beschuhtem Fuß in den Unterleib getreten. Neustädter und seine Frau flüchteten in ihre Wohnung, während sich die Hitlerjungen in Richtung Marxloh entfernten. Kurz danach stellten sich bei Neustädter durch den erhaltenen Fußtritt starke Schmerzen im Unterleib ein. Ein herbeigerufener Arzt ordnete die sofortige Überführung ins Krankenhaus an, wo Neustädter sofort einer Operation unterzogen wurde. Der Operateur stellte zwei Darmrisse und eine beginnende Bauchfellentzündung fest. An den Folgen der Verletzungen ist Neustädter am 14.11.33 gegen 12 Uhr im Krankenhaus gestorben.“ Kein Täter wurde je zur Rechenschaft gezogen.

In maart 1939 zijn Adolf en Sophie vertrokken uit Hamborn en naar Nederland gevlucht. In Rotterdam hebben zij nog even onderdak gekregen in de Quarantainestraat, maar in juni konden zij hun intrek nemen in de Zwolse Begoniastraat 2, later in de Hortensiastraat 61.

Hun dochter Trude, officieel Johanna Gertrude Neustädter, geboren in 1906 in Frankfurt, komt mee. Zij was winkelbediende in München en heeft nog een paar jaar in Hannover gewoond, maar als de omstandigheden verslechteren komt zij naar Hamborn en gaat zij mee naar Nederland. Zij ziet alsnog kans te emigreren naar de USA, waar haar broer Kurt Neustädter  (geboren in Hamborn in 1910) dan al een poosje is. Hij was al jong het huis uit gegaan om een winkel te beginnen in Düsseldorf en later in Bonn. Hij emigreert in mei 1936 en vestigt zich in Eugene, Oregon, en blijft daar tot zijn dood wonen waar hij succes heeft in zaken.

Hij heeft ook geprobeerd zijn ouders naar de USA te halen en die hebben daartoe ook verzoeken ingediend en een in november 1940 een gesprek gevoerd met de consul-generaal van de USA, maar het was al te laat.  

Adolf en Sophie worden door de Zwolse politie gearresteerd en op 19 november 1942 overgebracht naar Westerbork. Op 30 november 1942 worden zij op transport gezet naar Auschwitz. Bij aankomst worden zij vermoord in de gaskamer. 3 december 1942 is hun vermoedelijke dag des doods.