Addition

Anna de Liever

Nechamah Mayer-Hirsch:
Mijn tante Annie, jongste dochter van mijn grootouders de Liever, schreef als jong meisje vele brieven aan rabbijn de Hond in de Joodse Jeugdkrant. Uiteindelijk werd ze onderwijzeres. Waar dat was, wist ik niet.Daarom kwam de email van Nico Ragetli voor mij als een emotionele verrassing. Hij is vrijwillige medewerker bij Kamp Amersfoort en betrokken bij het toegankelijk maken van de dagboeken van Blijdenstijn, ooit directeur van de Rijkskweekschool en woonachtig in Amersfoort. Hij schrijft in een van de 23 cahiers op 20 april 1942:

"Gisteren was mijn oud-leerlinge, het jodinnetje Annie de Liever hier. Zij is onderwijzeres aan een jodenschooltje te Baarn van ruim 20 kinderen van den lageren schoolleeftijd uit Baarn, Soest en Soesterberg. Zij heeft goede resultaten en heeft veel schik in haar werk. Niemand legt haar iets in den weg, integendeel ieder die op de een of andere wijze behulpzaam kan zijn, helpt. Zij zat tot nu toe in een woonhuis, maar heeft nu een schoolgebouwtje. De textielzaak van haar vader in Nijkerk is gesloten en alle goederen zijn geregistreerd. Zij wonen nog in de zaak maar mogen geen stuk verkopen of voor zichzelf nemen. Van een partij kousen waren enkele paren verdwenen, vermoedelijk gestolen. Haar vader heeft met de grootste moeite elders wat kunnen aanschaffen om 't ontbrekende aan te vullen uit angst voor eventuele gevolgen. Uit Nijkerk zijn nog geen joden uitgewezen. De synagoge-dienst gaat normaal door. Gemolesteerd wordt men niet; eenmaal is er een poging geweest tot brandstichting in de synagoge. Annie heeft een doorlopende permissie om van Nijkerk naar Baarn te reizen. Zij zegt, dat de Duitse joden naar Drenthe aan, de overigen die uit hun woonplaatsen verwijderd worden, naar 't Ghetto in Amsterdam. Alle jodenwinkels in Nijkerk zijn gesloten, behalve de bakker en slager.

Al eerder in de dagboeken van Blijdestijn wordt over Annie de Liever gesproken en wel op 19 juni 1941:
"De geslaagden komen afscheid nemen. Annie de Liever vertelt mij, dat de joodse ll. der examenklaas van de Gemeentelijke kw.sch. te Amsterdam geen eind- of staatsexamen hebben kunnen doen, daar zij den vereisten tijd voor praktische oefening niet hebben kunnen halen: zij mochten niet meer oefenen op lagere scholen. Zij zelf zou wel graag in Amsterdam aan een joodse school gaan kweken (als kw.m.a.), zij heeft aan een dier scholen een zwager, die er onderwijzer - en een neef, die er hoofd is; maar zij mag als jodin haar domicilie niet meer veranderen."

De zwager is mijn vader, David Hijman Hirsch. n.m.)

Ook heb ik gelezen, dat Annie een feestavond van de kwekelingenvereniging niet kon bijwonen als gevolg van het feit dat de joden niet meer was toegestaan dit soort culturele evenementen bij te wonen. Klasgenootjes hadden zich beijverd om haar toch aanwezig te laten zijn door haar als introducee te bestempelen, maar dit plan heeft geen doorgang kunnen vinden.