Verhaal

Gezin van Velzen

Barend van Velzen is geboren op 19 januari 1896 in Amsterdam als zoon van Louis van Velzen en Johanna Wurms. Barend wordt marskramer van beroep. Op 10 januari 1917 trouwt hij in de Nederlandse hoofdstad met Rebecca Viskoper. Rebecca werd geboren in Amsterdam op 2 april 1898 als dochter van Benjamin Viskoper en Johanna Beveren.

De vier kinderen van Barend en Rebecca van Velzen-Viskoper zijn allen geboren in Amsterdam: Louis op 25 april 1917, Benjamin op 25 april 1919, Salomon op 12 april 1922 en Rafaël op 9 februari 1926.

Na enkele mislukte pogingen verhuist het gezin eind 1927 definitief naar België en vestigt zich aan de Statiestraat 17 in Antwerpen. Vanaf juli 1937 woont de familie van Velzen-Viskoper aan de Thaliastraat 58 in Berchem. Vader Barend blijft werken als marskramer. Oudste zoon Louis wordt kantoorbediende, tweede zoon Benjamin kapper en derde zoon Salomon bontmaker. Jongste zoon Raphael studeert.

In mei 1940 valt nazi-Duitsland België binnen. De familie van Velzen-Viskoper probeert hun normale leven voort te zetten. Op 3 december 1940 trouwt oudste zoon Louis met naaister Sara Halberstadt (geboren op 11 oktober 1918 in Amsterdam). Het koppel vestigt zich aan Gitschotellei 123 in Berchem. Enkele weken later, op 21 januari 1941, trouwt tweede zoon Benjamin van Velzen met papierplakster Adele Keyser (geboren op 7 september 1920 in Amsterdam). Ze vestigen zich aan de Draakstraat 13 in Antwerpen. De familie van Velzen gehoorzaamt aan de anti-Joodse decreten en schrijft zich medio december 1940 in in het gemeentelijk Jodenregister. Hun identiteitskaarten zijn in 1941 gestempeld als "Jood-Juif". Vanaf juni 1942 dragen de familieleden de gele ster.

Op 11 en 12 september 1942 organiseren de nazi's een derde grote anti-Joodse razzia in Antwerpen. Ook de Thaliastraat wordt overvallen. Rebecca Viskoper wordt samen met haar jongste zoon Raphael van Velzen en haar schoondochters Sara Halberstadt en Adele Keyser thuis gearresteerd en naar de Dossinkazerne in Mechelen gebracht. Geen van hen overleeft de deportatie naar Auschwitz-Birkenau via transport X op 15 september 1942. Hun huis wordt op 23 december 1942 volledig leeggehaald door de bezetter.

Vader Barend van Velzen en zijn drie oudste zonen zijn op het moment van de razzia niet thuis. De vier mannen hebben zich half juli 1942 gemeld bij de Duitse autoriteiten, waar ze zijn gearresteerd. Daarna worden ze naar Noord-Frankrijk gebracht. Daar worden ze, samen met 2.248 andere Joodse mannen uit België, als dwangarbeiders tewerkgesteld door onderaannemers van Organisation Todt.

Vader Barend van Velzen wordt gescheiden van zijn zonen en in een werkkamp in Boulogne-sur-Mer geplaatst. Op 31 oktober 1942 wordt Barend via Transport XVII van Noord-Frankrijk via Mechelen naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Hij overleeft het niet.

Zonen Louis, Benjamin en Salomon van Velzen zitten vast in het kamp Les Mazures in Frankrijk waar ze dwangarbeid verrichten voor het Franse bedrijf Vaisset, onderaannemer van Organisation Todt. Op 21 oktober 1942 wordt deze groep arbeiders naar de Dossinkazerne vervoerd, vanwaar zij op 24 oktober 1942 via transport XV naar Auschwitz-Birkenau worden gedeporteerd. Bij aankomst op 26 oktober 1942 worden Louis, Benjamin en Salomon van Velzen geselecteerd voor dwangarbeid. De respectievelijke nummers 70808, 70810 en 70809 zijn op hun armen getatoeëerd. Daarna worden de drie broers samen naar het Jawischowitz-kamp gebracht. In juni 1943 kunnen ze gezamenlijk een ansichtkaart sturen naar de familie Papegaai, buren in de Thaliastraat in Antwerpen.

Salomon van Velzen komt waarschijnlijk om in Jawischowitz voordat de "evacuatie" in januari 1945 begint.Louis en Benjamin worden vanuit het kamp naar Buchenwald op dodenmars gestuurd. Dan moeten ze door naar het Kommando Ohrdruf. Louis overleeft deze laatste mars niet.

Alleen Benjamin overleeft en wordt op 24 april 1945 in Ohrdruf bevrijd. Eind mei 1945 wordt hij gerepatrieerd naar België. Benjamin van Velzen vestigt zich in Brussel. Hij hertrouwt met Mathilda Randolfi, geboren op 18 juni 1926 in Rotterdam. Ze overleefde de oorlog in Nederland en migreerde in 1949 naar België. Samen kregen Benjamin en Mathilda een dochter. Benjamin van Velzen overlijdt in Ganshoren op 26 juli 1963.

 

Bron: Kazerne Dossin, Mechelen, België