Verhaal

Biografie Fredericus Diesbergen

Fredericus (roepnaam Freddy) Diesbergen ziet het levenslicht in Maastricht op 22 april 1927 als zoon van Pieter Diesbergen en Elisabeth Rodrigues.

Vader Pieter Diesbergen is geboren in Amersfoort op 3 mei 1896. Zijn ouders zijn Fredericus Marinus Diesbergen (1867-1920), barbier, R.K., en Heintje Pruijm (1856-1920), zonder beroep, Ned. Isr.. Moeder Elisabeth Rodrigues komt op 1 juni 1903 ter wereld in Amsterdam als dochter van Salomon Rodrigues (1882-1970), handelaar, pensionhouder, Ned. Isr. en Susanna Sjouerman (1881-1952), zonder beroep, Ned. Isr..

Pieter Diesbergen, handelsreiziger, later caféhouder, en Elisabeth Rodrigues, zonder beroep, trouwen op 30 juni 1926 in Den Haag. Pieter was eerder gehuwd met Anna Helena Hendrika Schröder. Dit huwelijk is bij verstek van Pieter Diesbergen op 17 december 1925 door de rechtbank te Amsterdam ontbonden.

Het huwelijk Diesbergen-Rodrigues was door wangedrag van de echtgenoot zeer ongelukkig. Uiteindelijk leven de echtelieden gescheiden en maakt Elisabeth echtscheiding aanhangig, die op 30 april 1933 wordt uitgesproken. Elisabeth Rodrigues krijgt de voogdij over haar zoon. Kort daarop, op 19 januari 1934, komt zij in Maastricht te overlijden.

Van 11 april 1931 tot 11 januari 1932 heeft Maria Hermann als kindermeisje voor Freddy gezorgd. Uit haar nalatenschap stamt de enige bekende foto van Freddy, genomen op 15 juni 1931 op het Vrijthof in Maastricht.

Freddy's vader laat na het overlijden van zijn vrouw taal noch teken horen. Zijn verblijfplaats is zelfs onbekend.  Opa en oma Rodrigues ontfermen zich al voor het overlijden van hun dochter regelmatig over hun kleinkind. Salomon Rodrigues wordt op 2 maart 1934 tot voogd benoemd met Susanna Sjouerman als toeziend voogd. De opvoeding verloopt echter na verloop van tijd moeizaam door het weinig pedagogische optreden van oma in samenhang met de verslechtering van de geestelijke gezondheid van opa, die in een inrichting moet worden opgenomen. Eind 1939 acht de Maastrichtse voogdijraad de situatie niet langer verantwoord, iets wat de grootouders zich ook realiseren.

Pieter Diesbergen laat wederom verstek gaan, ondanks de oproep van 19 november 1939 om voor de Maastrichtse rechtbank te verschijnen. De Vereeniging Toevlucht voor het Kind (Misgab Lajeled) te Amsterdam neemt nu de voogdij op zich en op 22 juli 1940 komt er officieel een einde aan de voogdij door Salomon Rodrigues.

Freddy bezoekt in Maastricht de Rijksleerschool. Dit is een lagere school, verbonden met de Rijkskweekschool. Onderwijzers in opleiding kunnen in de leerschool praktische ervaring opdoen. ‘Over ’t algemeen heeft men op school den indruk wel met een goed ventje te doen te hebben, met wien met eenigermate medelijden heeft’, aldus de voogdijambtenaar. 

Op 19 november 1940 verhuist Freddy naar Zwolle waar hij aan de Jufferenwal 34 onderdak vindt bij zijn pleegouders Abraham en Hanna Meijer-Duka en hun zoon Salomon. Inmiddels was zijn biologische vader op 6 maart 1940 in Den Haag voor de derde keer in het huwelijk getreden, nu met Cornelia van Maren (1895-1977). Pieter  Diesbergen is op 4 juni 1966 is op 70-jarige leeftijd in Den Haag overleden.

Ook in Zwolle is het Freddy niet gegeven om in rust een nieuw bestaan op te bouwen. Als alle Joodse Zwollenaren wordt hij getroffen door de anti-Joodse maatregelen van de bezetter. Samen met zijn pleegouders en pleegbroer is Fredericus Diesbergen bij de tweede grote deportatie vanuit Zwolle op 18 november 1942 door de Zwolse politie gearresteerd en naar het doorgangskamp Westerbork gedeporteerd. Daar blijven ze nog 3 maanden. Op 16 februari 1943 vertrekken zij met transport 50 vanuit Westerbork naar Auschwitz. Dit transport arriveert op 18 februari in Auschwitz-Birkenau. Aangenomen wordt dat Freddy, zijn pleegouders en pleegbroer onmiddellijk na aankomst zijn omgebracht. Hun overlijdensdatum is justitieel vastgesteld op 19 februari 1943.

Bronnen:

Bevolkingsregistratie Maastricht en Zwolle.

Akten burgerlijke stand diverse gemeenten.

Regionaal Historisch Centrum Limburg, Toegang 08.041, Arrondissementsrechtbank te Maastricht, 1940-1949, inv.nr. 288, dossier nr. 2373.

Mededelingen José Martin, Herinneringscentrum Westerbork.