Verhaal

Jacques Hartog (1895-1942)

Sporen van een jeugdliefde, 1914-1922

Door: Peter Buijs

Onlangs is het Joods Historisch Museum door schenking in het bezit gekomen van een aantal manuscripten, foto’s en tekeningen van amateurtekenaar Jacques Hartog. Het materiaal heeft betrekking op Hartog’s jeugdliefde voor het katholieke meisje Dina Leemans die hij in 1914 in de bossen bij Valkenswaard leert kennen. We kunnen Hartog dankzij deze nieuwe aanwinst volgen vanaf het moment dat hij Dina leert kennen tot het voorjaar van 1922 wanneer hij Dina vanuit Soerabaja per brief laat weten dat hij met een ander getrouwd is.

Jacques Hartog (rechts) op ongeveer 18-jarige leeftijd op de HBS in de periode dat hij Dina leert kennen, 1914

Collectie Joods Historisch Museum

Door: Peter Buijs
Alle rechten voorbehouden

De op 13 mei 1895 in Eindhoven geboren Jacques Hartog is geen onbekende voor het Joods Historisch Museum. Niet alleen heeft het museum een groot aantal etsplaatsen, tekeningen en familiefoto’s van hem maar ook een aantal documenten die betrekking hebben op de gevolgen van zijn verzetsactiviteiten voor het Comité Vrij Nederland, zoals zijn arrestatie in 1941 en de daarop volgende gevangenschap in Het Oranjehotel in Scheveningen. Uiteindelijk wordt Jacques Hartog op 26 april 1942 in Mauthausen vermoord. Postuum krijgt hij in 1982 het verzetsherdenkingskruis uitgereikt.

De documenten en foto’s die het museum nu heeft gekregen, belichten een andere periode uit het leven van deze niet onverdienstelijke amateurtekenaar. Jacques Hartog en Dina Leemans leren elkaar in 1913 kennen in de bossen bij Valkenswaard. Er bloeide een liefde op tussen de joodse jongen Jacques en het katholieke meisje Dina. Vanwege het verschil in godsdienst zal er uiteindelijk niets van deze relatie worden. Toch houdt de liefde vele jaren stand en nog in 1920 stuurt Jacques vanuit Soerabaja een foto naar Dina met de tekst “Ter herinnering aan vele gelukkig uren 1913-1920”.

Zijn werk voor een metaalhandel voert hem in 1920 naar Nederlands-Indië en scheidt hem van zijn geliefde Dina. De reis naar Indië wordt in een serie van 62 fotootjes vastgelegd en voorzien van kort commentaar aan Dina toegestuurd. Ook schrijft hij brieven naar Dina waarin hij nostalgisch terugblikt op de gelukkige jaren die hij met haar doorbracht. Toch vindt er niet alleen in afstand maar ook geestelijk een verwijdering plaats tussen de geliefden en trouwt Hartog in januari 1922 in Soerabaja met een vrouw die toch zijn grote liefde niet zal blijken te zijn. Het huwelijk loopt uit op een scheiding. Uit het nu geschonken materiaal blijkt vooral spijt over een verloren liefde. Niet alleen Jacques, ook Dina zal later met een ander trouwen. De gedichten, brieven, foto’s en tekeningen van Jacques Hartog heeft zij altijd bewaard.

Alle rechten voorbehouden

Media bestand