In de slotfase van het Prinsengrachtconcert 2011 zong de toen 41-jarige sopraan Eva Maria Westbroek een medley van Amsterdamse volksliedjes, te beginnen met het droeve 'Amsterdam huilt', direct gevolgd door het vrolijke 'Bij ons, in de Jordaan'. Vervolgens sloot ze het concert traditioneel af met het heerlijk-nostalgische, door iedereen enthousiast meegezongen 'Aan de Amsterdamse grachten'.
Mij trof haar ontroerende vertolking van 'Amsterdam huilt', en ik ging op zoek naar de schrijver van de tekst. Dat blijkt Kees Manders te zijn (de oudere broer van Ton Manders, beter bekend als de tragi-komiek 'Dorus' uit de jaren 1960). De tekst van het bekende refrein luidt:
Amsterdam huilt, waar het eens heeft gelachen,
Amsterdam huilt: nog voelt het de pijn.
Amsterdam huilt, waar het eens heeft gelachen,
Amsterdam huilt: want weg is de gein.
Waaròm de gein toen weg was, weet inmiddels iedereen: tijdens de tweede wereldoorlog werden Amsterdamse joden massaal gedeporteerd naar vernietigingskampen in Duitsland en Polen.
De volledige tekst van Kees Manders' lied (in 1964 voor het eerst gezongen door zijn geliefde, 'Zwarte Riek') verhaalt over het voor-oorlogse leven in de Amsterdamse jodenbuurt, waarin het Tip Top theater dagelijks een belangrijke sociale rol blijkt te hebben gespeeld.
Het eerste couplet luidt:
'Als vader weer bladert in zijn fotoboek,
dan sta je versteld, als hij weer vertelt
van de Weesperstraat en de jodenhoek..
Als hij dan verhaalt hoe het leven begon:
bij het ontwaken: Handel en Zaken ..
.. Humor en Gein, dàt was de levensbron!
En had je een dag eens geen ‘mazzel’ gehad?
Dàn:'s avonds naar de Tip-Top,
waar je je ‘sores’ vergat!
Soms riep d'r nog een in het late uur:
“Ik heb mooie olijven en uitjes in het zuur!“
De volledige tekst van de prachtige 'smartlap'
'Amsterdam huilt' kun je vinden op: http://www.lyricstime.com/zwarte-riek-amsterdam-huilt-lyrics.html
Met vr.gr. uit Helmond,
Jos Coebergh.
Met dank aan Anita Ossendrijver:
Inderdaad kun je het oorspronkelijke lied, gezongen door 'Zwarte Riek' - met indrukwekkende foto's erbij over het voormalig leven in de Amsterdamse jodenbuurt - èn over de gruwelijke, misdadige vernietiging ervan - nog steeds vinden op You-Tube. Klik desgewenst hierop:
http://www.youtube.com/watch?v=CsVFOpnZSWo
Meer boeiende informatie over de geschiedenis en het veelzijdig functioneren van het toenmalig Tip Top theater in de Amsterdamse jodenbuurt, en over de vele artiesten die er destijds hebben opgetreden, kun je vinden door te klikken op deze link:
http://www.communityjoodsmonument.nl/page/240103/nl