Kamp Bruinhorst is vanaf 1941 gevestigd in huize Bruinhorst aan de Lunterseweg in Ede. Oorspronkelijk is het kamp bedoeld om werklozen in de ruilverkaveling te laten werken. Begin 1942 gebruikt de bezetter het kamp als tijdelijke buffer voor kamp Westerbork. Joodse mannen worden verplicht tewerkgesteld en hierdoor gelijktijdig geïsoleerd van hun familie. Hoeveel Joden er in het kamp hebben moeten verblijven is onbekend. Het gebouw biedt in 1942 plaats aan 136 mannen. Een standaard barak heeft ruimte voor 24 mannen. De Heidemij is de uitvoerder van de ruilverkaveling.
15-8-42: Briefkaart van Els Polak (Rotterdam) aan familie in Den Haag over de oproep naar het werkkamp.
Beste Allen,
Zoeven ontvingen we bericht dat Saal dinsdagmiddag om 3 uur naar het werkkamp te Lunteren bij Ederveen gaat, nu jullie begrijpt wel, dat ik er niet erg over te spreken ben, te meer daar er bij staat, u dient er rekening mede te houden, dat U vooreerst niet naar huis zult terug keren en dus voldoende kleding moet medenemen enz. We ontvingen deze brief zaterdagmiddag om 6 uur en maandagmiddag moet hij al zijn distributiebescheiden inleveren aan de arbeidbeurs en dinsdag moet hij al op reis, wat gaat dat alles vlug, vinden jullie ook niet. Ik dacht dat Corry misschien nog even goedendag wilde zeggen en daarom schrijf ik jullie direct. Corry, Saal is maandag den gehelen dag op stap. Hij moet al voor 12 uur op het stadhuis wezen (alles loopen) en dan naar de van Speijkstraat loopen en daarvan daan weer naar de groene hilledijk loopen dus voor 6 uur geloof ik niet dat hij thuis is, maar dinsdag zal hij wel tot half 2 thuis zijn voordat hij de reis op moet. Corry deze kaart moet ik er van Saal bijdoen, misschien kan jij dat ritje nog gebruiken. Verder geen nieuws en een zoen aan de kinderen van Els en huisgezin.
27-8-42; Brief van *Salomon ‘Saal’ Hartog Polak aan familie in Den Haag over de leef-situatie in het werkkamp.
Beste Familie,
Ik heb jullie brief ontvangen en vernomen dat bij jullie weer alles gezond is. Nu komen de bijzonderheden. Toen ik wegging dinsdag heb ik appelen en peren en brood voor 2 dagen meegenomen. Wij zijn met 2 man weggegaan en zijn toen met de trein om 1½ uur betrokken en kwamen om 3 uur ongeveer in Ederveen. Toen stonden er een boerenwagen klaar en heeft men al de bagage opgeladen wat wij bij ons hadden en hebben wij zo'n 20 min moeten lopen eer wij in onze villa waren. Wij werden door de hoofdleider ontvangen. Wij moesten toen in de houding. Maar kregen direct een witte zak met kussensloop en moesten deze vullen met stroo. Dat heeft wel een paar uur geduurd voordat wij klaar waren. De meesten konden het niet (ik ook niet) en gingen daarna een plaats zoeken om te slapen. Daarna kregen wij apel. Alles gaat in de houding zoo mooi als het maar kan. Toen was het o.a. al halfacht geworden en moesten dan om 10 uur appel houden. Om 9½ uur weer apel en om 10 uur naar bed. Nu wij hebben met zijn 11 man op een kamer geen van alleen geslapen. Het zijn meest vreemde op de zaal. Jaap (*verwijzing naar Jacob Israel van der Sluis, geboren 29-01-1900 te Rotterdam, overleden 28-2-1943 Auschwitz) en zijn zwager (*verwijzing naar Joseph van der Sluis, geboren 5-10-1891 te Rotterdam, overleden 23-10-1942 te Auschwitz) en dan nog 9 man. Wij moesten smorend om 4 ¾ uur op om 5 ¼ dan apel. Dan worden wij om 6 uur afgehaald door onze baas van de maatschappij. Een schop hebben wij de eerste dag gekregen en gaan dan een 3-4 uur lopen naar ons ontmoetingsplaats. Wij aan de slag met zand zoo heerlijk mogelijk in de zon de gehele dag, als ik terug kom, dan kennen men mij niet meer terug zoo bruin en werkmansachtig zie ik eruit, en brengen dat zand zo'n 400 meter naar een stort en staan er 3 man om te storten. Dat gaat de hele dag door. Wij beginnen te werken om 7 uur tot 9 uur en een ¼ uur wat af eten (als er is). Dan tot 12 uur en weer eten tot 12 ½ uur. Dan tot 3 uur tot 3½ uur en werken tot 4 ¾ uur, wat een leuke dag hè?
Dan gaan we weer terug 3-4 uur lopen en zijn dan ongeveer 6 uur thuis. Wij zijn dan op. Ook gaan wij ons dan wasschen en om 6 ½uur eten halen, alles moet dan op apel zijn, dan aardappelen jassen na het eten ieder op zijn beurt. Om 9½ uur is er weer apel en om 10 uur slapen. Zeg mochten jullie nog brood bonnen over hebben dan hou ik mij aanbevolen.
Wij krijgen zoveel dat wij het niet op kunnen daarom vraag ik iedereen om broodbonnen. Jam bonnen kun je mij ook sturen. Ik krijg nog al eens post van die en die. Ik zit jullie te schrijven en krijg zojuist een bericht van Vader een bedankkaart van mijn briefkaart met zijn verjaardag. Je schreef ook al of ik pakjes mag ontvangen. Welnu dat mag niet maar ik zal je eendaags wel een advies geven waar het wel mag. Nu kusjes, mijn blaadje is vol. Ik zal nog wel eens een brief schrijven. Alle de groeten van mij Saal
Salomon Hartog is op dezelfde dag als zijn vrouw en dochter, overleden in de omgeving van Auschwitz, op 19 oktober 1942.
*meer informatie over deze personen is te vinden op: Joods Monument Ede