Biografie

Het lot van Isääc de Swarte, zijn vrouw Lena Bak en hun kinderen Louise en Joseph.

Isääc de Swarte was een zoon uit het eerste huwelijk van Hijman de Swarte met Louise van Dal. Hijman en Louise trouwden in Amsterdam op 25 November 1908 en op 14 Augustus 1910 werd Isääc als 2e kind uit dit huwelijk geboren. Zijn ouders scheiden echter en het huwelijk werd op 30 Mei 1930 ontbonden en uit dat huwelijk zijn geen kinderen meer geboren.

Isääc was koopman van beroep. Hij handelde in kunst. En in die hoedanigheid trouwde hij op 30 Augustus 1933 met de Amsterdamse Lena Bak, die daar op 1 September 1911 geboren was als dochter van Joseph Bak en Lena Peperwortel. Door de later ingevoerde anti-Joodse maatregelen was het latere beroep van Isääc lompensorteerder.

Nadat Isääc en Lena gehuwd waren woonden zij korte tijd in bij Louise van Dal, de in 1930 gescheiden moeder van Isääc in de Rapenburgerstraat 16 2-hoog-voor, maar betrokken op 19 December 1933 zelf een woning in de Korte Houtstraat 23. Na nog een 8-tal verhuizingen in de stad én een kort verblijf van ca 3 maanden in Den Haag (Vaillantlaan 34), belandden zij in October 1937 in de President Brandtstraat 58 II in Amsterdam-Oost. Zij kregen twee kinderen, t.w. Louise op 13 Maart 1935 en Joseph op 25 Januari 1938 die beiden in Amsterdam geboren werden.

Op de Joodse Raadkaarten van het gezin de Swarte is op 20 Juli 1942 de notitie MIL gemaakt. (Militair). Dat betekende voor Isääc, zijn vrouw en kinderen een voorlopige vrijstelling van deportatie. Het gaat terug tot de eerste "terugstellingen" in Juli 1942 (datumstempel 20 Juli 1942). De Joodse Raad heeft toen een aantal categorieën Joden voorgesteld voor terugstelling (uitstel/vrijstelling), waaronder oud-militairen, inclusief KNIL militairen en militairen die in de Mei-dagen van 1940 voor het vaderland hebben gevochten. Dat heeft in eerste instantie geleid tot daadwerkelijke terugstelling van deportatie, maar als snel niet meer. (bron Raymund Schütz).

Op 26 Maart 1943 werd het gezin opgepakt en afgevoerd naar het concentratiekamp Vught. Lena en haar kinderen Louise en Joseph werden op 7 Juni 1943 met het z.g. kindertransport via Westerbork (8 Juni) naar Sobibor gedeporteerd, waarbij Lena de begeleidster van haar kinderen was. Bij aankomst aldaar op 11 Juni 1943 werden daar de 31-jarige Lena de Swarte-Bak én haar kinderen, de 8-jarige Louise en de 5-jarige Joseph de Swarte, direct in de gaskamers vermoord.

Isääc de Swarte werd vanuit Vught pas op 18 October 1943 naar Westerbork overgebracht, vanwaar op de 19e October een transport van 1007 personen naar Auschwitz vertrok. Isääc behoorde tot diegenen die bij aankomst daar de selectie overleefde; hij was één van de 350 mannen die bestemd waren voor de kolenmijnen van Jawischowitz óf werden doorgestuurd naar het verwoeste getto van Warschau om daar puin te ruimen.

Uit onderzoek door het Rode Kruis is destijds al vast komen te staan dat, behoudens in individuele gevallen waarin dat wél bekend was, het niet duidelijk was wie naar Jawischowitz en wie naar Warschau werd gezonden. Maar er is wél duidelijk geworden dat de overlijdensdatum voor de mannen van het transport van 19 October 1943 uit Westerbork, zowel van hen die naar Jawischowitz en/of Warschau zijn gestuurd, uiterlijk als 31 Maart 1944 moest worden vastgesteld.

De Nederlandse Autoriteiten hebben na de oorlog, mede op basis van genoemd onderzoek en getuigenverklaringen vastgesteld dat ook Isääc de Swarte na 31 Maart 1944 niet meer in leven zou kunnen zijn. De Gemeente Amsterdam kreeg opdracht om een overlijdensakte voor hem op te maken, waarin is vastgelegd dat hij (ergens) in Polen op 31 Maart 1944 is overleden.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Isääc de Swarte, archiefkaarten van Isääc de Swarte, Lena Bak en Louise en Joseph de Swarte; woningkaart Amsterdam/Rapenburgerstraat 16; Gemeente archief Den Haag, gezinskaart Isääc de Swarte; het archief van de Joodse Raad, registratiekaart van Isääc de Swarte, Lena de Swarte-Bak en Louise en Joseph de Swarte; Auschwitz IV/Publicatie Rode Kruis 1953/najaarstransporten 1943 naar Auschwitz; website jodentransporten vanuit Nederland.nl en de overlijdensakte 438 d.d. 19-10-1951 van Isääc de Swarte uit het register A88-folio 75.

 

Alle rechten voorbehouden