Verhaal

Herschel (Zvi) Drukarz Opgepakt bij razzia op zaterdag 22-02-1941

Herschel Drukarz

Amsterdam 02.12.1920 - Hartheim 12.08.1941

Muiderstraat 8 hs

fabrieksarbeider

Herschel Drukarz (roepnaam Zvi) was de jongste zoon in het gezin van vijf kinderen van Kielman Drukarz en Chana Berlinski. Uit de geboortedata en -plaatsen van de oudere kinderen is af te leiden dat Kielman en Channa in 1905/1906 vanuit het Russische Sachedno richting het westen zijn getrokken. In een golf van pogroms tussen 1903 en 1906 werden Joden in Rusland, in 64 steden, aangevallen en het gezin Drukarz ontvluchtte dat geweld. Samen met hun pasgeboren dochtertje Esther trokken Kielman en Chanah in eerste instantie naar Polen. Vijf jaar later werd in Warschau een tweede meisje geboren, Sara (1911). Daarna vertrok het gezin naar Borgerhout in België, waar derde dochter Rachel (1914) ter wereld kwam. In september 1917 schreef het gezin zich in bij de gemeente Amsterdam, waar het ging wonen in de oude Jodenbuurt. Een maand later werd in de Valkenburgerstraat zoon Barend geboren. In 1920 volgde zoon Zvi. In de archieven wordt de naam Drukarz ook wel als Drukarch weergegeven.

Vader Kielman was boekdrukker en later boekbinder. Zvi volgde lager onderwijs op een van de scholen in de buurt en ging daarna als fabrieksarbeider aan de slag. Weer later werd hij leerbewerker. Zijn drie oudste zussen verlieten in respectievelijk 1934, 1935 en juli 1940 het ouderlijk huis, zodat in het eerste oorlogsjaar alleen Barend en Zvi nog bij hun ouders woonden, die zich in 1936 in de Muiderstraat 8 gevestigd hadden. Kielman was inmiddels werkloos en de verdiensten van Herschel,
30 gulden per week, waren onmisbaar voor het gezin.

Tijdens de razzia van zaterdag 22 februari 1941 werd de Jodenbuurt op strategische plekken afgesloten en bewaakt door gewapende Duitse soldaten. Aan het eind van de Muiderstraat was bij de Hortusbrug een checkpoint. In de korte Muiderstraat zijn relatief veel mannen opgepakt uit benedenwoningen en het lijkt erop dat zij uit huis gehaald zijn. De jonge Zvi was een van de zeven mannen uit de straat die is opgepakt. De verzamelplaats van honderden mannen aan het Jonas Daniël Meijerplein lag op nog geen honderd meter daarvandaan. De mannen werden naar kamp Schoorl overgebracht en later die week naar Buchenwald. Zvi behoorde tot de groep die op 22 mei werd doorgestuurd naar Mauthausen. Op 12 augustus 1941 werd hij, 20 jaar oud, in de gaskamer van Slot Hartheim vermoord. Als ‘officiële’ overlijdensdatum staat in de registratie van Mauthausen
3 september genoteerd.

Zviʼs zus Sarah is met haar echtgenoot en dochtertje in mei 1943 in Sobibor omgebracht. Zijn ouders, zijn broer Barend en zijn zussen Esther en Rachel hebben de oorlog overleefd. Een groot deel van de familie is in de jaren vijftig naar Israël geëmigreerd.

Herschel Drukarz, foto uit privécollectie

In juli 1945 vroeg een familielid van Herschel Drukarz aan het Departement van Binnenlandse Zaken/Volksherstel of er meer bekend was over de verblijfplaats van Herschel. Veel nabestaanden bleven door de voorgedrukte tekst ‘een herhaalde aanvrage is zonder doel’ lange tijd in onzekerheid over het lot van hun geliefden of familieleden. 
Stadsarchief Amsterdam
Historisch onderzoek gedaan en verhaal geschreven door Wally de Lang