Verhaal

De familie van Barend Polak en Anna Aandagt

Veel onbekend

Door: Astrid

Barend Polak, het tweede kind van David Manus II Polak en Carolina Barendina Roe, werd sjouwer en werkman en na zijn militaire keuring werd hij ingelijfd bij het 7e Regiment Infanterie. Hij trouwde op 31 juli 1878 in Amsterdam met Anna Aandagt, dochter van werkman Isaac Aandagt en Betje Engelsman uit Amsterdam.

Anna heeft met haar ouders, net als Barend, haar hele jeugd in het hart van de Joodse Buurt gewoond. Barend en Anna hebben na hun huwelijk voor dezelfde woonomgeving gekozen. Ze woonden in de Batavierstraat (nummers 12 en 18) en aan de Valkenburgerstraat, (nummers 120, 227 en 245 en in de Vierlindengang en Bleekersgang).

Vooral van deze familie uit de lijn van David Manus II Polak en Carolina Roe zijn weinig gegevens te vinden. Om een beeld van hun leven te kunnen schetsen zijn er diverse bronnen op veel verschillende wijzen met elkaar verbonden, maar dat heeft niet veel extra informatie opgeleverd. Wat er van de familieleden over het algemeen wel gevonden is zijn hun geboortedata.

Er zijn zeven kinderen van Barend en Anna gevonden: David, Elisabeth, Carolina, Hijman, Matthea, Schoontje en Betje Polak. Vier kinderen zijn aantoonbaar vroegtijdig overleden, want hun overlijdensdata zijn vermeld in de overzichten van hun woonadressen in het bevolkingsregister. Uit de overgenomen delen in dit register is verder af te leiden dat hun andere drie kinderen langer hebben geleefd, maar er is over hun levensloop weinig ondersteunend materiaal te vinden.

Dat is vreemd, want in de periode waarin de kinderen geboren zijn is normaal gesproken wel een archiefkaart op persoonsnaam te vinden. Er zijn hiervoor verschillende mogelijke verklaringen. Hun archiefkaarten op persoonsnaam zijn wellicht vernietigd bij de aanslag op het bevolkingsregister van Amsterdam door het verzet in 1943, en op een later moment niet meer opnieuw aangemaakt. Een andere mogelijkheid is dat de familie naar een andere stad is verhuisd. Deze verhuizing kan zich misschien tegelijkertijd hebben voorgedaan met een scheiding van Barend en Anna, waardoor zowel hun woonplaats als hun relatie is veranderd. Maar er zijn geen gegevens over een scheiding van hen te vinden. Het is hoe dan ook zeer ongewoon dat er over sommige leden van deze familie zo weinig informatie te vinden is.

In de overgenomen delen is te zien dat de familie van Barend en Anna hun laatste woonadres in Amsterdam hadden aan de Valkenburgerstraat 123, waar ze vanaf 2 mei 1892 woonden. Op 20 november 1892 is Barend kennelijk naar Harderwijk vertrokken, waarbij hij bij de gemeente Amsterdam is uitgeschreven. Per 27 mei 1895 is Anna ambtshalve uitgeschreven uit de archieven van Amsterdam. Een ambtshalve uitschrijving betekent dat de gemeente zelf het initiatief genomen heeft om een persoon uit het bevolkingsregister te schrappen, wanneer gebleken is dat deze persoon niet meer op het laatstbekende adres of elders in de gemeente woont.

Waar Barend en Anna hierna gebleven zijn is onduidelijk. De genealogische archieven zijn onderzocht, maar er is geen informatie over dit vertrek uit Amsterdam, of hun aankomst in Harderwijk of elders aangetroffen. Tevens is niet bekend, ook niet na extra onderzoek, wat de overlijdensgegevens van Barend Polak en Anna Aandagt zijn.

Er is wel informatie gevonden over het overlijden van de ouders van Anna. Anna’s vader, Isaac Aandagt is op 27 mei 1906 in Amsterdam overleden. Hij is 71 jaar oud geworden. Haar moeder, Betje Engelsman, is op 31 mei 1930 opgenomen in “Het Gesticht voor Joodsche Invaliden” aan de Nieuwe Achtergracht 98, waar ze op 21 december 1931 is overleden. Betje werd 94 jaar.

Gebaseerd op de indexen van het stadsarchief van Amsterdam en op gegevens van de websites van Delpher en WieWasWie.