Biografie

Over Jacob Worms, zijn vrouw Margaretha Agsteribbe en hun dochter Marianne.

Jacob Worms was een zoon van Salomon Worms en Mietje Furth en was op 25 Januari 1910 in Amsterdam geboren. Hij begon als slager maar werd diamantbewerker van beroep, net als zijn vader en verbleef met ouders en broers en zussen veelvuldig in Borgerhout en Deurne in België. 

Afkomstig uit de Vrolikstraat 54 III, het toenmalige adres van zijn ouders, kwam Jacob per eind December 1927 inwonen bij Mozes Springer en Sophie Schelvis op de Nieuwe Prinsengracht 88 III in Amsterdam. Daar woont ook zijn broer Leendert die met dochter Bloeme Springer was gehuwd.

Jacob blijkt zijn werkzame leven te zijn begonnen als slager, maar begin Januari 1929 vertrekt Jacob als leerling-diamantbewerker naar Deurne (Antwerpen), waar hij komt te wonen in de Jos Schuerweghstraat 58. In de jaren daarna reist Jacob nog meermalen heen en weer tussen Deurne en Amsterdam.

Op 17 Mei 1933 treedt Jacob Worms met Margaretha Agstgeribbe in Amsterdam in het huwelijk. Zij is geboren op 1 Januari 1911 als dochter van Israel Agsteribbe en Marianne Lijmer. Na hun trouwdag betrekken Jacob en Margaretha een woning in de Lepelstraat 53 III in Amsterdam, waar op 10 Februari 1936 hun dochter Marianne wordt geboren. Jacob is dan diamantslijper van beroep.

Mogelijk om te ontkomen aan de tewerkstelling in de z.g. Joodse werkkampen in Noord Nederland, heeft Jacob Worms met zijn gezin pogingen ondernomen om onder te duiken. Dat is echter niet gelukt want op 4 October 1942 werden zij in Westerbork binnengebracht.

Ook werden op last van de Duitse bezetter op 2 October alle Joodse werkkampen geliquideerd en alle Joodse dwangarbeiders werden naar Westerbork afgevoerd. Tegelijkertijd werden in Amsterdam grootschalige razzia’s gehouden, waardoor er op 3, 4 en 5 Ocober 1942 zo’n 15.000 Joden in Westerbork terecht kwamen waar het op dat moment dan ook een grote chaos was.  

De gegevens van hun registratiekaarten van uit de Joodse Raad cartotheek wijzen op niets anders dan dat zij de volgende dag al, op 5 October 1942 op transport gesteld zijn naar Auschwitz. Dat transport met 2012 gedeporteerden, bevatte tevens de eerste 10.000 gevangenen uit de geliquideerde Joodse werkkampen.

Het transport maakte een tussenstop in Kozel, ± 80 km westelijk van Auschwitz gelegen, waar 550 jongens en mannen tussen 15 en 50 jaar werden gedwongen om de trein te verlaten om als dwangarbeiders tewerkgesteld te worden in de omliggende werkkampen in de regio. Zij die achterbleven in de trein werden verder naar Auschwitz vervoerd om bij aankomst te worden vermoord in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau, waaronder ook Margaretha Worms-Agsteribbe en haar dochter Marianne, die daar beiden op 8 October 1942 werden vermoord.

Het is meer dan waarschijnlijk dat Jacob Worms behoorde tot die groep van 550 gevangenen, die in Kozel de trein moesten verlaten. Het is echter niet bekend waar Jacob uiteindelijk terechtgekomen is en wanneer en onder welke omstandigheden hij om het leven is gekomen. Daarom heeft het Nederlandse Ministerie van Justitie na de oorlog opdracht gegeven aan de gemeente Amsterdam om een overlijdensakte op te maken voor Jacob Worms, waarin is vastgelegd dat hij op 31 Augustus 1943 in Midden Europa is overleden.

Bronnen o.a. het Felix Archief, vreemdelingen dossier 1170-272882 van de gemeente Deurne voor Salomon Worms; Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten van Salomon Worms, Jacob Worms en Israel Agsteribbe, archiefkaarten van Jacob Worms en Margaretha Agsteribbe, enkele woningkaarten van Amsterdam; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Jacob Worms, Margaretha Worms-Agsteribbe en Marianne Worms; overlijdensakte voor Jacob Worms, opgemaakte te Amsterdam, nr. 28 uit A-register 93-folio 6verso van 18 Januari 1952 en de wikipedia lijst van Jodentransporten vanuit Nederland.

Alle rechten voorbehouden