Biografie

Over Leon Tokkie, zijn vrouw Hendrika David en hun kinderen Betje, Roza en Yvonne.

Leon Tokkie, zoon van Emanuel Tokkie en Betje Salomon van der Stam was op 29 April 1884 in Rotterdam geboren in een gezin van zes kinderen; zijn broers en zussen waren Sara, Salomon, Elisabeth, Joseph en Keetje. Alleen Joseph en Leon zélf zijn tijdens de Sjoa vermoord. Salomon en Keetje waren al voor de oorlog overleden en Saartje en Elisabeth hebben de oorlog overleefd.

Hendrika David, geboren op 7 April 1888 in Rotterdam als oudste dochter van Wolf David en Antonetta Andriessen, trouwde daar op 9 Maart 1910 met Leon Tokkie. Het echtpaar kreeg drie kinderen, t.w. Betje in 1911, Roza in 1917 en Yvonne in 1923. Alleen Roza heeft de Holocaust overleefd; de ouders en de beide andere kinderen zijn tijdens de Sjoa vermoord.

Nadat Leon en Hendrika in Maart 1910 waren getrouwd, gingen beiden in Den Haag in de Boekhorststraat 95 wonen maar verhuisden in November 1916 naar de Emmakade 7. Leon verdiende zijn brood als rijwielhandelaar maar zij dreven ook een winkel in damesmodeartikelen. Van Juli 1918 tot October 1920 woonden zij opnieuw in Rotterdam, in de Jonker Franschstraat 31b, maar teruggekeerd in Den Haag woonden zij op de Kanaalweg 106. Voordat zij uiteindelijk op 27 October 1938 werden ingeschreven op het adres Stille Veerkade 1, waren zij zeker nog negen keer in Den Haag zelf verhuisd.

Inmiddels was hun dochter Betje op 22 Maart 1933 in den Haag gehuwd met Joseph Sips en woonden daarna op hun eigen adres in de Schoolstraat 9. Zij werd op 29 October 1942 gelijk met haar zoontje Leon in de gaskamers van Auschwitz Birkenau vermoord. Haar man belandde uiteindelijk in Monowitz, waar hij op 1 December 1942 is omgekomen.

Hun dochter Roza was op 1 April 1942 in den Haag gehuwd met de 21-jarige in Amsterdam geboren Abraham Katoen. Beiden werden op 14 September 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Roza overleefde de Sjoa en kon terugkeren naar Amsterdam, waar zij in 1947 opnieuw in het huwelijk trad met Gerard Binger, maar van wie zij in 1957 is gescheiden. Haar eerste man Abraham Katoen overleefde de Sjoa niet; die is uiteindelijk na enige maanden dwangarbeid te hebben moeten verrichten, op 28 April 1944 in Auschwitz omgekomen.

Hun dochter Yvonne, geboren op 9 Juni 1923, werd al op 20 Augustus 1942 in Westerbork geregistreerd. Vermoedelijk heeft zij gevolg gegeven aan de oproep voor de zogenaamde werkverruiming in Duitsland en is op 21 Augustus 1942 op transport gesteld naar Auschwitz. Onbekend is waar Yvonne is ingezet als dwangarbeidster en waar zij precies en wanneer zij om het leven is gekomen. Daarom is er na de oorlog bij beschikking van het Ministerie van Justitie op 3 November 1950 door de Gemeente Den Haag een akte van overlijden voor Yvonne Tokkie opgemaakt, waarin is vastgesteld dat zij op 30 September 1942 in Auschwitz is overleden.

Ten tijde van de verplichte registratie van alle Joden in Nederland in 1941, werden Leon Tokkie en zijn vrouw Hendrika David geregistreerd op het adres Zuidwal 5, een straat in de gelijknamige wijk Zuidwal in het oude centrum van Den Haag, waar de Stille Veerkade nagenoeg om de hoek is gelegen. Leon en zijn vrouw Hendrika werden op 22 Februari 1943 in Westerbork binnengebracht, waarbij Leon in barak 61 terecht kwam maar Hendrika de 24e naar de ziekenbarak 81 werd gebracht. Uiteindelijk volgde transport naar Sobibor op 4 Mei 1943 – met nog 1185 gedeporteerden en bij aankomst op 7 Mei 1943 werden allen, waaronder ook Leon Tokkie en zijn vrouw Hendrika David, onmiddellijk in de gaskamers daar vermoord.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Rotterdam, gezinskaarten van Emanuel Tokkie en Leon Tokkie; Gemeentearchief Den Haag, gezinskaart Leon Tokkie; het Stadsarchief Amsterdam, archiefkaarten van Abraham Katoen en Roza Tokkie; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Leon Tokkie, Hendrika Tokkie-David, Betje Sips-Tokkie, Roza Tokkie en Yvonne Tokkie; overlijdensaktes A1142 en A1143, opgemaakt 23-5-1946 in Den Haag voor Leon Tokkie en Hendrika David en akte C2927 voor Yvonne Tokkie van 3-11-1950; de website jodentransporten vanuit Nederland.nl en aanvullingen van bezoekers van de website.

Alle rechten voorbehouden