Biografie

Het lot van Elias Schijvenschuurder en zijn gezin.

Elias Schijvenschuurder, geboren 21 April 1895 in Antwerpen, was een zoon van Eva Jacoba Schijvenschuurder. Hij trouwde op 10 Augustus 1916 in Amsterdam met Saartje Theeboom, geboren op 21 Juli 1891 als dochter van Levie Theeboom en Fijtje van Cleef. Op 26 Februari 1918 werd in Amsterdam hun dochter Evalina geboren.

Elias Schijvenschuurder was diamantslijper van beroep. Ook vóór zijn huwelijk met Saartje kwam hij meerdere keren in Amsterdam, maar op 8 Juli 1916 woonde hij in de Tilanusstraat 29 in Amsterdam in bij Mozes IJzerman en nadat Elias gehuwd was met Saartje, trok zij bij hem in. Al op 6 September 1916 verhuisden zij naar de Amsterdamse Iepenweg 15, waar zij ook een inwoning hadden. Zo trokken zij nog zeker dertien keer naar andere adressen in de stad, voordat zij uiteindelijk op 11 Januari 1939 een woning betrokken in de Van Woustraat 101 I in Amsterdam Zuid, wat tevens hun laatst bekende adres in Amsterdam zou worden.

Hun dochter Evalina woonde thuis bij haar ouders. Zij had gewerkt als winkeljuffrouw, als administratief medewerker in een fabriek en als confectie-naaister. Maar op 14 Januari 1942 trouwde zij in Amsterdam met Moritz Korper, geboren 29 October 1917, een zoon van Simon Korper en Saartje Dresden. Ook hij woonde thuis bij zijn ouders in de Vrolikstraat 62 hs, maar op de dag van hun huwelijk verhuisden zij beiden naar de Rijnstraat 89 III, waar zij toen hun eigen woning kregen.

Moritz Korper werd echter al op 4 Augustus 1942 in Westerbork geregistreerd. Vermoedelijk als gevolg van een oproep voor de “Arbeitseisatz”. Op 7 Augustus werd hij op transport gesteld naar Auschwitz en bij aankomst als dwangarbeider tewerkgesteld is. Hij is daar op 18 September 1942 om het leven is gekomen. De oorzaak van zijn overlijden was "hartzwakte" – zoals gemeld door het Standesamt Auschwitz aan de Joodse Raad in Amsterdam en vermeld is op zijn registratiekaart.

Moritz’ echtgenote, Evalina Korper-Schijvenschuurder, bleef achter in Amsterdam en zij werd samen met haar moeder Saartje Theeboom op 21 November 1942 afgevoerd naar Westerbork. Beiden zijn op 4 December naar Auschwitz gedeporteerd waar zij bij aankomst op 7 December 1942 onmiddellijk werden vermoord in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau.

Elias Schijvenschuurder kwam tussen 3 en 5 October 1942 in Westerbork. Mogelijk vanuit een Joods werkkamp in Noord of Oost Nederland maar dat is niet bekend. Alle werkkampen werden op 3 October 1942 door de Duitsers gesloten en de dwangarbeiders afgevoerd naar Westerbork voor deportatie naar Oost-Europa. Elias werd op 16 October gedeporteerd naar Auschwitz met een transport van meer dan 1700 gevangenen.

Het transport van 16 October 1942 was een z.g. “Kozel-transport”; de trein stopte onderweg in het plaatsje Kozel, gelegen ca. 80 km. westelijk van Auschwitz, waar 570 jongens en mannen tussen de 15 en 50 jaar oud, gedwongen werden om de trein te verlaten om in de omliggende werkkampen van Auschwitz als dwangarbeiders tewerkgesteld te worden. Zij, die in de trein achterbleven werden verder naar Auschwitz vervoerd om bij aankomst aldaar te worden vermoord.  

Bij de groep van 570 mannen die uit de trein gehaald werden, behoorde ook Elias Schijvenschuurder. Maar zoals pas in 2015 ontdekt werd, bleek hij uiteindelijk als Joodse dwangarbeider terecht te zijn gekomen in het “Reichs Autobahnlager Sankt Annaberg” in Opper Silezie in Polen.

Na de oorlog was duidelijk dat Elias Schijvenschuurder de Sjoa niet had overleefd, maar niet waar, wanneer en onder welke omstandigheden hij om het leven was gekomen. Daarom werd na de oorlog op last van het Ministerie van Justitie in de gemeente Amsterdam voor Elias Schijvenschuurder een akte van overlijden opgemaakt, waarin zijn dood werd vastgesteld als op 24  Augustus 1943 in het Extern Kommando Brobek.

Echter bij een onderzoek in 2015 in Polen naar de slachtoffers van o.a. het Reichsautobahnlager "Sankt Annaberg” in Opper Silezie, zijn meerdere aktes van overlijden gevonden, waaronder ook die van Elias Schijvenschuurder. Daaruit is gebleken dat hij op 28 December 1942 in het Lager St.Annaberg om het leven is gekomen. Op de overlijdensakte wordt “longoedeem” als officiële doodsoorzaken vermeld. (Lungenodem).

Bij de vaststelling van de overlijdensdatum van Elias Schijvenschuurder wordt echter de officiële Nederlandse datum van 24 Augustus 1943 in het Extern Kommando Brobek gehandhaafd, de juridische overlijdensdatum en plaats, door het Ministerie van Justitie vastgesteld.

Bronnen o.a. het Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Elias Schijvenschuurder, archiefkaarten van Elias Schijvenschuurder, Saartje Theeboom, Evalina Schijvenschuurder en Moritz Korper; Overlijdensakte Elias Schijvenschuurder uit Amsterdam, nr. 548 uit A-reg.92-fol.93 d.d. 18-1-1952; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Elias Schijvenschuurder, Saartje Theeboom, Evalina Schijvenschuurder en Moritz Korper;  de wikipedia website jodentransporten vanuit nederland.nl en Edward Haduch, Kedzierzyn-Kozle (Polen), de overlijdensakte van Isaac van Gigh uit het Bevolkingsregister (Standesamt) Annaberg.

 

 

 

Alle rechten voorbehouden