Biografie

Het lot van Salomon en Jessie Hamburger, hun beide zonen en hun kleinkind Sjelomo.

Salomon Hamburger was de derde van de tien kinderen van Joseph Hamburger en Santje van der Hoeden. Daarvan zijn twee kinderen levenloos geboren; twee kinderen zijn op hele jonge leeftijd overleden en één kind overleed in 1931 op 56 jarige leeftijd. Tijdens de Sjoa zijn uit deze familie Hamburger Elisabeth, Salomon, Gulia en Samuel Hamburger vermoord; Benedictus overleed in Maart 1943 in zijn woonplaats Utrecht.

Op 21 October 1908 huwde Salomon Hamburger in Amersfoort Jessie Hamburger, die op 1 April 1878 in Londen was geboren als een dochter van Samuel Hamburger en Sientje Levie. Het echtpaar kreeg twee kinderen: op 13 Augustus 1909 Samuel en op 29 April 1916 werd hun zoon Joseph geboren.

Na hun huwelijk woonden Salomon en Jessie eerst nog in Rheden, maar per 9 Juni 1914 werd het echtpaar ingeschreven in Amersfoort, waar zij gewoond hebben in de Stationsstraat 3a, de Burgermeester Wuijtierslaan 60 en de Prinses Marielaan 24. Op 22 December 1942 moesten zijn verhuizen naar de Wouwermanstraat 8 hs in Amsterdam en per 27 Januari 1943 naar de Linneausstraat 102 I in Amsterdam.

Salomon Hamburger was door de Joodse Raad "gesperrt wegens functie"; vanaf 28 September 1942 was hij medewerker van de evacuatiecommissie van de Joodse Raad op de Nieuwe Keizersgracht 58 in Amsterdam. Voordien was hij "grossier in vleesch" en voorzitter van de Joodse Gemeente in Amersfoort.

Salomon Hamburger overleed in Amsterdam op 25 April 1943; maar gelet op het tijdstip van overlijden, waar de deportaties al in volle gang waren en zijn vrouw kort na zijn dood in Sobibor werd vermoord, is het nooit duidelijk geworden of Salomon's overlijden een natuurlijke oorzaak had, of dat gedacht moet worden aan overlijden in onderduik of suicide. (zie ook de opmerkingen op de website hetstenenarchief.nl/Salomon Hamburger).

Vanwege de functie van haar man was ook Jessie Hamburger gesperrt door de Joodse Raad. Zij werd echter op 29 Juni 1943 afgevoerd naar Westerbork waar zij moest verblijven in barak 57. Jessie had al verwoede pogingen ondernomen om van deportatie te worden vrijgesteld. Op haar registratiekaart van de Joodse Raad zijn meerdere aantekeningen gemaakt die daarop duiden. Al vanaf 21 Juni 1943 was er via een Mr. de Kort - Spui 7-9 in Amsterdam - contact met het Zwitsers gezantschap maar zij wachtte nog op antwoord. Jessie had bewijzen van haar Engelse nationaliteit en er was ook aantekening gemaakt dat haar man enige weken geleden was overleden.

Een antwoord van het Zwitserse gezantschap liet nogal op zich wachten, want op 17 Juli 1943 werd de heer D. Boas uit de Rubensstraat 25 in Amersfoort gevraagd om bij Mr. de Kort op spoed aan te dringen. Uiteindelijk kwam er op 28 Juli 1943 een antwoord (onbekend of dat een gunstig of ongunstig antwoord was). Op haar registratiekaart werd op 30 Juli 1943 aangetekend dat verdere stappen geen doel hadden want Jessie Hamburger was al 10 dagen eerder, op 20 Juli gedeporteerd naar Sobibor waar zij bij aankomst op 23 Juli 1943 onmiddellijk al was vermoord.

De beide zonen van Salomon en Jessie Hamburger hebben de Holocaust door onderduik overleefd. Samuel was op 25 Augustus 1939 gehuwd met Marianne van Straten (roepnaam Jenny), een dochter van Louis van Straten en Minna Hes. Op 22 Januari 1942 kregen zij een zoon Sjelomo. Op 8 Juni 1944 werd de 2-jarige Sjelomo kennelijk door toeval door een politieagent op een zolderkamer in Amersfoort gevonden waar hij vermoedelijk was ondergedoken. Wat er nadien precies met hem is gebeurd is niet bekend. Vermoedelijk is hij op enig moment na zijn "arrestatie" afgevoerd naar Westerbork om op 3 September 1944 met het laatste transport naar Auschwitz te worden gedeporteerd. Bij aankomst op 6 September 1944 werd Sjelomo Hamburger onmiddellijk vermoord. Zijn ouders hebben door onderduik de Sjoa overleefd.

Joseph Hamburger overleefde de Holocaust eveneens door onderduik. Ten tijde van de verplichte registratie van alle Joden in Nederland bij de Joodse Raad in 1941, was Joseph nog ongehuwd. Op 2 Juni 1953 is hij in Amsterdam gehuwd met Hermien Rose Marie Gomperts, dochter van Cosman Abraham Gomperts en Gisela Perle Polkes. Beiden zijn in Amerika overleden.

Bronnen o.a. Stadsarchief Amsterdam, archiefkaarten Salomon Hamburger en Jessie Hamburger; website wiewaswie.nl/Joseph Hamburger en Santje van der Hoeden: website hetstenenarchief.nl/graf Salomon Hamburger; het archief van de Joodse Raad, registratiekaarten van Salomon Hamburger, Jessie Hamburger-Hamburger, Samuel en Joseph Hamburger en Sjelomo Hamburger; website wikipedia/lijst Jodentransporten uit Nederland.

 

Alle rechten voorbehouden